Περί τοῦ Ὁσίου Ἰωάννου, τοῦ προφήτου, τοῦ ἄλλου Γέροντος.

Ταῦτα ὅπου εἴπομεν ἕως τώρα περί τοῦ ἁγίου Βαρσανουφίου, ἁρμόζουν νά τά εἰπῇ τινας καί περί τοῦ ὁσίου Ἰωάννου τοῦ ἄλλου Γέροντος, καθ᾿ ὅτι καί αὐτός τήν αὐτήν ἡσύχιον ζωήν εἶχε τοῦ Βαρσανουφίου, καί τῶν αὐτῶν χαρισμάτων τοῦ Πνεύματος ἠξιώθη˙ ἐξαιρέτως δέ καί μάλιστα τοῦ χαρίσματος τῆς προοράσεως καί προφητείας, δι᾿ ὅ καί Προφήτης ἐπωνομάζετο. Ὅθεν ὁ μέγας Βαρσανούφιος ἔλεγε πρός τόν ἐρωτήσαντα πρῶτον τόν θεῖον Ἰωάννην καί λαβόντα παρ᾿ ἐκείνου ἀπόκρισιν, ἔπειτα ἐρωτῶντα περί τοῦ αὐτοῦ πράγματος καί τόν Βαρσανούφιον˙ τίς δέ ἦτον ὁ λόγος ὅπου ἔλεγεν, (σελ. 42) «ὁ Θεός Βαρσανουφίου καί Ἰωάννου εἷς ἐστι» (Ἀποκρ. κ'). Καί πάλιν ἐρωτηθείς παρά τινων νά διηγηθῇ τόν βίον τοῦ Ἰωάννου, ἀπεκρίθη πρός αὐτούς˙ «περί δέ τῆς διαγωγῆς τοῦ ὁμοψύχου τέκνου, εὐλογημένου καί ταπεινοῦ ὑπηκόου, τοῦ κατά πάντα ἀρνησαμένου ἕως θανάτου τά θελήματα αὐτοῦ πάντα, τί ἔχω εἰπεῖν; Εἶπεν ὁ Κύριος˙ ὁ ἑωρακώς ἐμέ ἑώρακε τόν Πατέρα˙ καί περί τοῦ μαθητοῦ εἶπεν, ὅτι δύναται κατά τόν Διδάσκαλον αὐτοῦ˙ ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν, ἀκουέτω» (Ἀποκρ. ρλ'). Ἠθέλησε δέ νά φανερώσῃ ὁ Ἅγιος μέ τά λόγια ταῦτα, ὅτι ὁ θεῖος Ἰωάννης ἦτον ὅμοιος κατά πάντα τοῦ Πατρός καί διδασκάλου τοῦ Βαρσανουφίου. Τοῦτο δείκνυται ἀκόμη καί ἀπό μίαν ἄλλην περίστασιν. Ὁ θεῖος Ἰωάννης ὅταν ἠρωτᾶτο ἀπό τινας διά κανένα πρᾶγμα, ἐσυνήθιζε νά στέλλῃ τούς ἐρωτῶντας πρός τόν μέγαν Βαρσανούφιον διά νά δίδῃ ἐκεῖνος τάς ἀποκρίσεις εἰς αὐτούς˙ ἐποίει δέ τοῦτο διά ταπείνωσιν. Ὅθεν ἕνας φιλόχριστος εἶπε ποτέ τῷ θείῳ Ἰωάννῃ˙ «τί χλευάζεις ἡμᾶς Πάτερ Ἰωάννη, ἔχων τήν αὐτήν τοῦ Πνεύματος δύναμιν καί παραπέμπων τῷ ἁγίῳ καί μεγάλῳ Γέροντι, τῷ Πατρί Βαρσανουφίῳ»; (Ἀποκρ. ψπ'). Ἀγκαλά λοιπόν καί ὅσα περί τοῦ ἁγίου Ἰωάννου, ὅμως ἄς εἰποῦμεν καί μερικά ξεχωριστά περί αὐτοῦ, χάριν τῶν φιλολόγων ἀναγνωστῶν. Οὖτος ὁ ὅσιος ἀπό ποίαν πατρίδα ἑκατάγετο ἄδηλον εἶναι εἰς ἡμᾶς˙ ἐκατοίκησε δέ εἰς τό πρῶτον κελλίον, τό ὁποῖον ἔκτισεν ὁ μέγας Βαρσανούφιος ἔξω τοῦ ἐν Γάζῃ Κοινοβίου καί ἐκεῖ ἡσύχασε χρόνους δεκαοκτώ ἕως τήν τελευτήν του (Ἀποκρ. σκ'). Δέν εἶδεν αὐτόν ποτέ τινας νά χαμογελάσῃ, ἤ νά ταραχθῇ, ἤ χωρίς δάκρυα νά κοινωνήσῃ τά θεῖα Μυστήρια, καθώς ἐμαρτύρησε περί αὐτοῦ ὁ τοῦ Κοινοβίου Ἡγούμενος (Ἀποκρ. φξε')˙ ἐπρόβλεπε πολλά καί προέλεγε περί ζωῆς καί θανάτου (Ἀποκρ. ψοζ'), ἰάτρευσε μετά τοῦ Γέροντος Βαρσανουφίου ἕνα φιλόχριστον καί φιλόξενον χριστιανόν ὅπου εὑρίσκετο εἰς ἀσθένειαν (Ἀπόκρ. ψπα')˙ ἐδιάλεγε διά προγνώσεως ἐκείνους ὅπου ἦτον ἄξιοι διά νά χειροτονηθοῦν κληρικοί (Ἀποκρ. ωε'). Ὅθεν διά τό πλούσιον χάρισμα τῆς προφητείας, ὅπου ἐδόθη αὐτῷ ὑπό τοῦ Κυρίου, ἐπεκαλεῖτο, ὡς εἴπομεν, ἀπό πολλούς, Ἰωάννης ὁ Προφήτης˙ διά τοῦτο καί ὁ ὅσιος Νίκων, ὅπου ἀναφέρει τάς ἀποκρίσεις τοῦ Πατρός τούτου, ἐν τοῖς δυσί τόμοις αὐτοῦ, ἐπιγράφει αὐτόν, Ἰωάννην τόν Προφήτην.

Ἐπειδή δέ ὁ Θεός, κρίμασιν οἷς οἶδεν, ἔκρυψεν ἀπό τόν ὅσιον τοῦτον Ἰωάννην τόν θάνατον τοῦ Ἀββὰ Σερίδου, τοῦ Ἡγουμένου τοῦ Κοινοβίου τοῦ ἐν Γάζῃ, προεγνώρισε τήν τελευτήν του, καί εἶπε τά λόγια ταῦτα˙ «εἰς τά ἕβδομα τοῦ Ἀββᾶ Σερίδου τελευτῶ˙ εἰ γάρ ἔμεινεν ὁ Ἀββᾶς Σέριδος, εἶχον μεῖναι ἄλλα πέντε ἔτη, ἐπειδή δέ ἔκρυψέ μοι ὁ Θεός καί ἔλαβεν αὐτόν, οὐκ ἔτι μενῶ», ἐπειδή ὅμως καί ὁ Ἀββᾶς Αἰλιανός νέος τότε, κουρευθείς τοῦ Κοινοβίου Ἡγούμενος, δέν ἤξευρε τάς τάξεις τοῦ Μοναστηρίου καί πῶς νά διοικήσῃ τούς ἀδελφούς, παρεκάλεσε τόν θεῖον Ἰωάννην λέγων˙ (σελ. 43) «κἄν δύο ἑβδομάδας χάρισαί μοι ἵνα ἐρωτήσω σε περί τοῦ Μοναστηρίου καί τῆς διοικήσεως αὐτοῦ»˙ ὅθεν σπλαγχνισθείς ὁ Γέρων καί κινηθείς ὑπό τοῦ ἐν αὐτῷ οἰκοῦντος ἁγίου Πνεύματος, εἶπε ταῦτα. «Ἰδού ἔχεις με τάς δύο ἑβδομάδας». Ἀφ᾿ οὗ δέ ὁ Αἰλιανός ἠρώτησεν αὐτόν ὅσα ἦτον χρεία πρός τήν διοίκησιν τοῦ Κοινοβίου, καί ἐτελειώθησαν αἱ δύο ἑβδόμαδες, ἐκάλεσεν ὁ ὅσιος ὅλους τούς ἀδελφούς τοῦ Μοναστηρίου καί ἀποχαιρετήσας αὐτούς, τούς ἀφῆκε νά ὑπάγῃ ἕκαστος εἰς τό κελλίον του, καί ἔτσι παρέδωκεν ἐν εἰρήνῃ καί ἡσυχίᾳ τό πνεῦμά τους εἰς χεῖρας Θεοῦ (Ἀποκρ. σκα').

 

Ποῖοι ἦσαν οἱ Ἅγιοι, Βαρσανούφιος καί Ἰωάννης. (σελ. 43)

Κατά ἀλήθειαν, ἀδελφοί, ἐγώ γράφοντας καί ἀναγινώσκοντας ταῦτα, θαυμάζω καί ἀπορῶ, ποταπή χάρις καί δόξα εἶναι ἐτούτη˙ ὅτι οἱ θνητοί καί πήλινοι ἄνθρωποι εἶχον τοιαύτην ἐξουσίαν, νά ζοῦν ὅσον θέλουν, καί νά ἀποθνήσκουν ὁπόταν θέλουν. Λύει ὅμως τόν θαυμασμόν καί τήν ἀπορίαν μου ὁ φερωνύμως μέγιστος καί θεοφόρος Μάξιμος λέγων˙ «πάντα ὅσα ὁ Θεός, καί ὁ κατά χάριν τεθεωμένος ἔσται, χωρίς τῆς κατ᾿ οὐσίαν ταυτότητος». Ὅθεν, ἐπειδή καί οἱ Πατέρες οὗτοι ἐθεώθησαν κατά χάριν καί τόν Θεόν εἶχον εἰς τήν καρδίαν τους ἔνοικον, διά τοῦτο καί τά τοῦ Θεοῦ ἀπόκτησαν ἰδιώματα˙ καθώς γάρ ὁ Θεός ἔχει τήν ἐξουσίαν ζωῆς καί θανάτου, ἔτσι οἱ καθ᾿ ὁμοίωσιν Θεοῦ γεγονότες Ἅγιοι μετέλαβον καί αὐτοί κατά χάριν ἀπό τόν Θεόν τήν αὐτήν ἐξουσίαν. Ἀφ᾿ οὗ δέ ὁ ὅσιος Ἰωάννης ἐτελείωσεν, ἐσιώπησε τελείως καί ὁ ἅγιος Βαρσανούφιος καί πλέον ἀποκρίσεις δέν ἔδιδεν, ὡς λέγει ὁ Ἀββᾶς Δωρόθεος εἰς τήν ἐπιγραφήν τοῦ β' λόγου αὐτοῦ. Ἀγκαλά καί εἰς τήν βίβλον ταύτην εὑρίσκονται ἀποκρίσεις τοῦ Βαρσανουφίου γεγραμμένες μετά τήν τελευτήν τοῦ Ἰωάννου, οἱ δέ μεταγραφεῖς δέν ἐφύλαξαν τήν τάξιν, ἀλλά τά πρός τῆς τελευτῆς του ἔγραψαν μετά τήν τελευτήν του, τελευτήσαντος δέ τοῦ Ἰωάννου καί σιωπήσαντος τοῦ Βαρσανουφίου, ἀνεχώρησε καί ὁ Ἀββᾶς Δωρόθεος ἀπό τό Κοινόβιον ἐκεῖνο καί ἐσύστησεν ἐδικόν του Κοινόβιον.

Τοιαύτη, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ἐστάθη ἡ ζωή καί ἡ πολιτεία τῶν θεοφόρων Πατέρων τούτων Βαρσανουφίου καί Ἰωάννου˙ τοιαῦτα ὑπερφυσικά καί οὐράνια χαρίσματα ἠξιώθησαν νά λάβουν παρά Θεοῦ, καί τοιοῦτον μακάριον τέλος ἔλαβον. Καί νῦν ἀνελθόντες εἰς τούς οὐρανούς, τῆς ἀνωτάτω κατατρυφῶσι μακαριότητος, Θεόν ὁρῶντες πρόσωπον πρός πρόσωπον, ὅν ἐκ ψυχῆς ἐπί γῆς ἠγάπησαν, καί τῷ ἀνεκλαλήτῳ φωτί τῆς τρισηλίου Θεότητος καταλαμπόμενοι, καί ὑπέρ τοῦ κόσμου παντός ἀδιαλείπτως πρεσβεύοντες. Καί διά νά τελειώσω τήν διήγησιν τῶν μακαρίων τούτων Πατέρων μέ τά ἴδια λόγια τοῦ θείου Βαρσανουφίου, λέγω ὅτι οἱ τρισόλβιοι οὗτοι ἅγιοι, εἰς οὐρανούς ἤδη εὑρισκόμενοι «ὅλοι ἐγένοντο νοῦς, ὅλοι ὀφθαλμός, ὅλοι φωτεινοί, ὅλοι τέλειοι, (σελ. 44) ὅλοι θεοί, ἐμεγαλύνθησαν, ἐδοξάσθησαν, ἐλαμπρύνθησαν, ἔζησαν, καί ἐπειδή πρῶτον ἀπέθανον, εὐφραίνονται καί εὐφραίνουσιν˙ εὐφραίνονται ἐν τῇ ἀχωρίστῳ Τριάδι καί εὐφραίνουσι τάς ἄνω δυνάμεις. Ποθήσωμεν λοιπόν και ἡμεῖς τήν αὐτῶν τάξιν˙ δράμωμεν τόν αὐτόν δρόμον˙ ζηλώσωμεν τήν αὐτῶν πίστιν˙ κτησώμεθα αὐτῶν τήν ταπείνωσιν˙ τήν ὑπομονήν ἐν πᾶσιν, ἵνα καταλάβωμεν τήν αὐτῶν κληρονομίαν. Τήν ἄπτωτον αὐτῶν ἀγάπην κρατήσωμεν, ἵνα εὑρεθῶμεν ἐν τοῖς ἀνεκλαλήτοις ἀγαθοῖς, ἅ ὀφθαλμός οὐκ εἶδε, καί οὖς οὐκ ἤκουσε, καί ἐπί καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη» (Ἀποκρ. ρκα').

ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ. ΧΘΕΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Πατάπιος μοναχός Καυσοκαλυβίτης

Οἱ Ἅγιοι τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Χθές καί σήμερα.

Διάλεξη τοῦ π. Παταπίου πού δόθηκε τήν Κυριακή 26 Μαΐου στό Μέγαρο Πολιτισμοῦ τῆς πόλεως Arad τῆς Τρανσυλβανίας τῆς Ρουμανίας στό πλαίσιο τοῦ διεθνοῦς φεστιβάλ ὀρθόδοξης πνευματικότητας καί τέχνης Arta Sacra «Φιλοκαλία»

   Ἄν εἶναι ἀλήθεια ὅτι ὑπάρχουν στόν κόσμο τόποι, πού ἡ ὀμορφιά καί ἡ ἀκτινοβολία τους μποροῦν νά προξενήσουν στόν ἄνθρωπο ἐνθουσιασμό καί δέος καί νά τόν ὁδηγήσουν στήν πνευματική ἀνάταση, τότε σίγουρα τό Ἅγιον Ὄρος κατέχει ἀνάμεσά τους περίοπτη θέση.

    Τό Ἅγιον Ὄρος τό στολίζουν βέβαια ὅλες οἱ ὀμορφιές τῆς φύσεως, πού ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ ἀπλόχερα σκόρπισε σ᾿ αὐτό, ὡς ἄλλον Παράδεισο. Τό κοσμοῦν ἐπίσης τά περικαλλῆ ἱερά μοναστήρια, οἱ σκῆτες καί τά κελλιά μέ τήν ἐξαίσια καί τήν ἀπόλυτα ἰσορροπημένη μέ τό φυσικό περιβάλλον ἀρχιτεκτονική τους καθώς καί τά μεγάλης ἀξίας κειμήλια, ἱερά λείψανα καί ἄλλα ἀφιερώματα πού εἶναι ἀποθησαυρισμένα σ᾿ αὐτά. Τό κοσμοῦν, ὅλ᾿ αὐτά, κάνοντάς το νά μοιάζει σάν ἄλλος οὐρανός, μέ τήν λαμπρότητά τους.

      Περισσότερο ὅμως ἀπ᾿ αὐτά, τό Περιβόλι τῆς Παναγίας, ὅπως ἀποκαλεῖ ὁ πιστός ἑλληνικός λαός τό Ἅγιον Ὄρος, καυχᾶται, ἀγάλλεται, λαμπρύνεται καί μεγαλύνεται γιά τούς ἐνάρετους καί ἅγιους ἄνδρες πού ἀσκήθηκαν σ᾿ αὐτό, σέ διάφορους καιρούς καί χρόνους. Γιά τούς Ἁγίους του! Γιατί ἀπό τά πρῶτα χρόνια τῆς ἀθωνικῆς ἱστορίας, μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ καί τήν προστασία τῆς Κυρίας Θεοτόκου, ἔλαμψαν σ᾿ αὐτό, ἁγιώτατοι καί θαυμάσιοι ἀσκητές καί Πατέρες, πού ἡ μνήμη τους εἶναι παντοτινή. Ὅλοι αὐτοί οἱ τρισμακάριοι, σάν ἄλλοι ἀθλητές πέρασαν τή ζωή τους στόν τόπο αὐτό, μέσα ἀπό μυριάδες ἀγῶνες καί ἐμπόδια, καί, ἔχοντας αὐτόν τόν ἱερό Ἄθωνα σάν κλίμακα, ἀνέβηκαν στούς οὐρανούς.

     Ἡ ζωντανή παρουσία τῆς Ἀθωνίτισσας Θεοτόκου, τῆς προστάτιδος τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί οἱ ἀσκητικοί ἀγῶνες τῶν ἁγιασμένων Ἁγιορειτικῶν μορφῶν κάνουν κάθε γωνιά τοῦ Ἅγίου Ὄρους, τόπο θεοφάνειας. Ὁ σύγχρονος προσκυνητής, βηματίζοντας στό Ἅγιον Ὄρος, τόν τόπο καί τήν ἱστορία του, τό αἰσθάνεται αὐτό καί ψηλαφεῖ τήν παρουσία τοῦ Θεοῦ σέ κάθε του βῆμα.

    Καί στό σημεῖο αὐτό θά ἤθελα νά εὐχαριστήσω τούς διοργανωτές τῆς σημερινῆς ἐκδήλωσης, πού γίνεται στό πλαίσιο τοῦ διεθνοῦς φεστιβάλ καλλιτεχνίας «Ἡ Φιλοκαλία». Νά τούς εὐχαριστήσω γιά τήν δυνατότητα πού μοῦ ἔδωσαν, νά ἔλθω ἀπό τόν μακρυνό Ἄθωνα, κομίζοντας στήν εὐλογημένη γῆ τῆς Ρουμανίας τήν εὐλογία τῆς Θεοτόκου καί τῶν Ἁγιορειτῶν Πατέρων καί νά ἐπικοινωνήσω μέ ἕνα τόσο ἐκλεκτό καί «φιλόκαλο» ἀκροατήριο.   Ἐλπίζω, μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ, καί τήν εὐχή τῶν πατέρων, ἡ παρούσα διάλεξη νά φανεῖ χρήσιμος συνοδοιπόρος σ᾿ αὐτήν τήν ἀναζήτηση ψυχῆς τοῦ καθενός μας.

ΤΟ ΜΕΓΑΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ARAD ΤΗΣ ΡΟΥΜΑΝΙΑΣ ΟΠΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΕ Η ΔΙΑΛΕΞΗ

     Οἱ κοινόβιες μονές, οἱ σκῆτες, τά κελλιά, οἱ κα­λύ­βες, τά καλντερίμια, τά κοιμητήρια, τά σπή­λαια καί τά ἀ­σκη­τή­ρια, πού κρέ­μον­ται σέ ἀ­πό­κρη­μνα καί ἀπρόσιτα μέρη, πα­ρα­μέ­νουν σι­ω­πη­λοί μάρ­τυ­ρες τῆς θαυ­μα­στῆς καί   ἰ­σάγ­γε­λης βι­ο­τῆς τῶν ὁσίων Ἁγιορειτῶν Πα­τέ­ρων, καί γιά μᾶς τούς

νε­ώ­τε­ρους, μοναχούς καί προσκυνητές, δι­α­χρο­νική πρό­σκληση γιά

μί­μησή τους.    

    Στό Ἅγιον Ὄρος, ἀπό τόν 9ο αἰώνα ὥς τίς μέρες μας, ἔζησαν ὑπέρ τούς τετρακοσίους Ἅγιοι. Ὑπάρχει βέβαια καί ἕνα πλῆθος ἀγνώστων σέ μᾶς ἁγίων, πού εὐαρέστησαν τόν Θεό καί τιμήθηκαν ἀπό Αὐτόν.

  Τό Ἅγιον Ὄρος εἶναι ἴσως ὁ μόνος τόπος σ᾿ ὁλόκληρο τόν κόσμο πού δέν γεννήθηκε κανείς. Ἦταν ὅμως -καί μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ παραμένει καί σήμερα- ἕνας τόπος, ὅπου χιλιάδες ἄνθρωποι ἔχουν ἀναγεννηθεῖ ἐν Χριστῷ.

   Οἱ ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας μπορεῖ νά τιμῶνται ἰδιαίτερα σέ ἕναν τόπο, ἀνήκουν ὅμως στό πλήρωμα ὅλης τῆς Ἐκκλησίας. Καί γνωρίζουμε πολύ καλά ὅτι στήν ὀρθόδοξη γῆ τῆς Ρουμανίας, πολλοί ἀπό τούς Ἁγιορεῖτες ἁγίους ἀπολαμβάνουν τῆς τιμῆς τῶν πιστῶν. Καί ποιός Ρουμάνος δέν γνωρίζει τόν ἅγιο Ἀθανάσιο τόν Ἀθωνίτη, τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ, τόν ἅγιο Νήφωνα πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, τόν ἅγιο Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη; Ποιός δέν ἔχει ὠφεληθεῖ ἀπό τή διδασκαλία τῶν συγχρόνων μας ἁγίων Γερόντων Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου καί Πορφυρίου τοῦ Καυσοκαλυβίτου;

  Ἤ ποιός Ρουμάνος δέν γνωρίζει τόν ἅγιο Παΐσιο Βελιτσκόφσκι (+ 1794), πού μετά τόν Ἄθωνα ἔζησε στή Ρουμανία, στό Ἰάσιο καί στίς μονές Νεάμτς καί Ντραγκομίρνα, μεταφέροντας τό πνεῦμα τοῦ ἀθωνικοῦ μοναχισμοῦ καί τῆς Φιλοκαλίας; Ὁ ἅγιος Παΐσιος καί οἱ μαθητές του προσέφεραν στόν εὐσεβῆ ρουμανικό λαό προσεγμένες μεταφράσεις τῶν Ἑλλήνων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας. Εἶναι μάλιστα χαρακτηριστικό ὅτι δέκα μόλις χρόνια μετά τήν πρώτη ἔκδοση τῆς Φιλοκαλίας στά ἑλληνικά, τό 1793, ἔχουμε τήν πρώτη μετάφρασή της στά σλαβωνικά, γλώσσα στήν ὁποία γράφονταν τότε τά ἐκκλησιαστικά κείμενα στή Ρουμανία. Τό ἔργο αὐτό γνώρισε ἐπανειλημμένες ἐκδόσεις καί δημιούργησε τόσο στή Ρουμανία ὅσο καί τίς ἄλλες βαλκανικές χῶρες μεγάλο ἐνδιαφέρον γιά τούς ἀσκητές Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας.

    Σύμφωνα μέ τίς πηγές, στό Ἅγιον Ὄρος ἔχουμε παρουσία Ρουμάνων μοναχῶν ἀπό τόν 11ο ἤδη αἰώνα. Ἀπό τήν κατάλυση τῆς Βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας καί μετά, ἡγεμόνες τῆς Βλαχίας, γνωρίζοντας τά εὐεργετικά πνευματικά ὀφέλη πού θά εἶχε στή χώρα σας ἡ ἐπαφή μέ τό Ἅγιον Ὄρος, προσέφεραν σ᾿ αὐτό πλούσιες δωρεές, ἀφιέρωσαν πολλά μετόχια, καί ἀναδείχθηκαν νέοι κτήτορες ἀρκετῶν ἀθωνικῶν μονῶν, συμβάλλοντας στήν ἀνακαίνισή τους. Παράλληλα, ὁ Χαρίτων (+ 1381), ἕνας ἀπό τούς πρώτους μητροπολίτες Οὑγγροβλαχίας, πού ἔθεσε τίς βάσεις ὀργάνωσης τῆς Ρουμανικῆς Ἐκκληχίας, ἦταν Ἁγιορείτης.

   Ἕνας ἀπό τούς περισσότερο τιμώμενους Ἁγιορεῖτες ἁγίους στή Ρουμανία στάθηκε ὁ ἑλληνοσερβικῆς καταγωγῆς ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἡγιασμένος, ἱδρυτής τῆς μονῆς Τισμάνα. Ὁ ἅγιος Νικόδημος ἔρχεται στή Βλαχία ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος, περί τό 1360. Στάθηκε μετακομιστής τῆς ἀθωνικῆς ἀκτινοβολίας καί τῆς ἀναγέννησης τοῦ μοναχισμοῦ στίς ρουμανικές χῶρες, καθώς ὁ ἴδιος, μέ τή βοήθεια μαθητῶν του, ἵδρυσε καί ὀργάνωσε στή Ρουμανία κοινοβιακές μονές κατά τόν τύπο καί τήν τάξη τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Ἡ μονή Τισμάνα εἶναι ἡ ἀρχαιότερη σωζόμενη στή Ρουμανία καί ἀναδείχθηκε, ἐκτός τῶν ἄλλων, περίφημο κέντρο καλλιγραφίας καί ἀντιγραφῆς χειρογράφων.

    Κλείνοντας αὐτή μας τή σύντομη παρένθεση στούς Ἁγιορεῖτες ἁγίους πού συνδέονται ἄμεσα μέ τήν εὐλογημένη χώρα σας καί οἱ ὁποῖοι ἄφησαν πολύτιμη καί αἰώνια πνευματική παρακαταθήκη ἀλλά καί συνεχίζουν νά πρεσβεύουν γιά ὅλους μας, θά ἀναφερθοῦμε στόν ἅγιο Νήφωνα τόν Β΄πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως (+ 1508), τόν λαμπρό αὐτό φωστῆρα τῆς ρουμανικῆς γῆς. Ὁ ἅγιος Νήφων, Ἁγιορείτης μοναχός ἀπό τή μονή Διονυσίου, συνέβαλε ἀποφασιστικά στήν ἀναδιοργάνωση τῆς Ρουμανικῆς Ἐκκλησίας καί στήν θωράκιση τῆς Ὀρθοδοξίας, ἐνῶ ἔδωσε νέα ὤθηση στήν πνευματική ζωή. Μέρος τῶν ἱερῶν λειψάνων του φυλάσσονται στήν Κούρτεα ντέ Ἄρτζες, ὅπου κάθε χρόνο χιλιάδες πιστῶν συρρέουν γιά νά τιμήσουν τή μνήμη του.

    Μεγάλη, τέλος, ὑπῆρξε ἡ πνευματική ὀφέλεια πού ἀπόλαυσε ὁ εὐσεβής ρουμανικός λαός ἀπό τήν δράση τῶν ρουμάνων Ἁγιορειτῶν ἁγίων Γεωργίου τῆς Τσερνίκα (+ 1806), τοῦ ἁγίου Ἀντίπα τῆς μονῆς Καλνταρουσάνι (+ 1882) καί τοῦ νεομάρτυρος Παχωμίου (+ 1810).

 

     Ἀγαπητοί μου ἐν Χριστῷ ἀδελφοί !

    Οἱ Ἁγιορεῖτες ἅγιοι, προερχόμενοι ἀπό ὅλους τούς ὀρθόδοξους λαούς,  δόθηκαν ὁλοκληρωτικά στόν Θεό. Μέσα ἀπό πολυετεῖς ἀσκητικούς ἀγῶνες καθάρισαν τόν ἑαυτό τους ἀπό τά πάθη καί ἔγιναν δοχεῖα ἐκλεκτά, ἄξια νά δεχθοῦν τά θεῖα χαρίσματα. Καί στή συνέχεια ἀναδείχθηκαν λαμπροί συνεχιστές τῆς γνήσιας ὀρθόδοξης μοναχικῆς παράδοσης.   

    Στά τέλη τοῦ 18ου αἰώνα, ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, πού πρῶτος συνέγραψε τόσο τήν Ἀκολουθία τῶν Ἁγιορειτῶν Ἁγίων, ὅσο καί τόν Ἐγκωμιαστικό Λόγο πρός αὐτούς, γράφει ὅτι οἱ Ἁγιορεῖτες ἅγιοι φάνηκαν ἀληθινά σ᾿ ὅλους ἐμᾶς, ὅσους κατοικοῦμε στό Ὄρος ἀλλά καί σ᾿ ὅλους τούς Ὀρθοδόξους, παντοτεινοί εὐεργέτες καί προστάτες καί ἔφοροι, ὄχι μόνο μέ τά λόγια τους ἀλλά καί μέ τά ἔργα Ὄχι μόνο κατά τήν ψυχή ἀλλά καί κατά τό σῶμα, ὄχι μόνο ζῶντες ἀλλά καί μετά θάνατον.     

    Τό Ἅγιον Ὄρος ὀνομάσθηκε Ἅγιο ἀπό τούς ἁγίους του. Κατά τόν ἅγιο Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη, Ἅγιον Ὄρος σημαίνει «Τόπος ἁγιότητας. Τόπος καθαρότητας. Τόπος ὅπου ἐπάτησαν τόσων ἁγίων πόδια. Τόπος, πού ἔχει ζυμωμένα τά χώματα ἀπό τά αἵματα, ἀπό τούς ἀσκητικούς ἱδρῶτες, καί ἀπό τά δάκρυα ἑκατοντάδων καί χιλιάδων ὁσίων Πατέρων. Τό Ἅγιον Ὄρος εἶναι τόπος ἀρετῆς καί ἁγιότητας».

   Ἡ πο­ρεία πρός τή θέ­ωση, ἡ καλ­λι­έρ­γεια τῆς ὀρ­θό­δο­ξης πνευ­μα­τι­κό­τη­τας καί ἡ δι᾿ ἀ­γώ­νων κα­τά­κτησή της, ἀ­πο­τέ­λεσε καί ἐ­ξα­κο­λου­θεῖ, μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ, νά ἀ­πο­τε­λεῖ τό ἰ­σχυ­ρό­τερο ἔ­ρει­σμα τῆς ζωῆς στό Ἅ­γιον Ὄ­ρος. Στή χώρα αὐτή τῆς με­τα­νοίας καί τό ἐργαστήριο τῆς ἁ­γι­ό­τη­τας, ὁ­δη­γή­θη­καν κατά τήν ὑ­περ­χι­λι­ετῆ φω­τεινή δι­α­δρομή τῶν αἰ­ώ­νων σέ ὁ­δούς σω­τη­ρίας, δυ­σα­ρί­θμη­τοι ἅ­γιοι, «φί­λοι» δη­λαδή, τοῦ Θεοῦ, πού κα­τα­λάμ­πουν μέ τίς γλυ­κύ­τα­τες ἀ­κτῖ­νες τοῦ βίου καί τῶν θαυ­μά­των τους τό πλή­ρωμα τοῦ πι­στοῦ λαοῦ.

   Κατά τήν ὀρ­θό­δοξη πα­ρά­δοση οἱ πε­ρισ­σό­τερο ἁρ­μό­διοι νά μι­λοῦν γιά τούς ἁ­γί­ους καί τήν ἁ­γι­ό­τητα εἶ­ναι οἱ ἴ­διοι οἱ Ἅ­γιοι. Αὐ­τοί μπο­ροῦν νά ἐν­νο­ή­σουν καί νά ἑρ­μη­νεύ­σουν σω­στά, ὑπό τό φῶς τῆς ἁ­γι­ο­πνευ­μα­τι­κῆς τους ἐμ­πει­ρίας, τά ἔργα καί τά δι­δά­γματα τῶν ἱ­ε­ρῶν ἐ­κεί­νων προ­σώ­πων, πού εἶ­χαν ἕ­να κυ­ρίως σκοπό, τόν ὁ­ποῖο καί πέ­τυ­χαν: νά εὐ­α­ρε­στή­σουν τόν Κύ­ριο καί νά ἑ­νω­θοῦν μέ Αὐ­τόν.

   Ἡ ταπεινότητά μου, πού δέν ἔ­χω τήν ἁ­γι­ό­τητα καί τά πνευ­μα­τικά βι­ώ­ματά τους καί πού μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ καί τή μη­τρική ἀ­γάπη τῆς Κυ­ρίας Θε­ο­τό­κου κα­τοι­κῶ στούς ἴ­δι­ους ἱ­ε­ρούς τό­πους μέ τίς ἁ­γι­α­σμέ­νες ἀθωνικές μορ­φές, μπο­ρῶ μόνο ἐ­πι­φα­νει­ακά νά σκι­α­γρα­φή­σω «ἐν ἐ­σό­πτρῳ καί αἰ­νί­γματι» κά­ποια ἀπό τά πλού­σια χα­ρί­σματα-καρ­πούς τῶν πνευ­μα­τι­κῶν τους ἀ­γώ­νων ἤ τίς φω­τι­σμέ­νες δι­δα­σκα­λίες τους. Ὅ­πως ἔ­λεγε καί ὁ γέ­ρων Πορ­φύ­ριος ὁ Καυσοκαλυβίτης, ἀπό τούς τε­λευ­ταίους στή χρυσή ἁ­λυ­σίδα τῶν ὁ­σι­α­κῶν Ἁγιορει­τι­κῶν μορ­φῶν: «Ἀ­λή­θεια, αὐτά πρέ­πει νά τά ἔ­χει πά­θει ὁ ἄν­θρω­πος γιά νά τά κα­τα­λά­βει... Μόνο ἐ­κεῖ­νος πού ζεῖ αὐτή τήν κα­τά­σταση, τή ζεῖ καί τήν αἰ­σθά­νε­ται...».

     Κί­νη­τρο τῶν ἀ­σκη­τῶν Ἁγιορειτῶν πα­τέ­ρων γιά νά ὑ­πο­βλη­θοῦν σέ ἑ­κού­σιες τα­λαι­πω­ρίες καί παν­το­ει­δεῖς στε­ρή­σεις δέν ἦ­ταν τό μῖ­σος γιά τό σῶμα ἤ τή ζωή, ἀλλά ἡ «πε­ρίσ­σεια ζω­ῆς», πού πη­γά­ζει ἀπό τήν ἀ­γάπη τοῦ Χρι­στοῦ, ὅ­ταν αὐτή ἐ­νερ­γεῖ καί κα­τα­φλέ­γει τήν καρ­διά. Θέ­λη­σαν νά σταυ­ρω­θοῦν γιά τόν κό­σμο καί νά νε­κρώ­σουν τε­λείως τά πάθη τους, νά ἐν­τα­φι­α­σθοῦν στόν τάφο τῆς τα­πει­νώ­σεως καί νά ἀ­να­στη­θοῦν ἐν Χρι­στῷ διά τῆς ἀ­πα­θείας.

     Μέ τό σῶμα ἐρ­γά­ζον­ταν καί δι­α­κο­νοῦ­σαν τούς ἀ­δελ­φούς τους, μέ τόν νοῦ ὅ­μως καί τήν καρ­διά συ­νο­μι­λοῦ­σαν πάν­τοτε μέ τόν Θεό, προ­σευ­χό­με­νοι. Ἁρ­πα­ζό­με­νοι σέ ἐκ­στά­σεις καί θε­ω­ρίες τῆς δό­ξας τοῦ Θεοῦ, προ­γεύ­ον­ταν ἤδη ἀπό ἐδῶ τά ἀ­γαθά πού μέλ­λουν νά ἀ­πο­λαύ­σουν οἱ ἀ­γα­πῶν­τες τόν Κύ­ριο.

     Στό Ἅγιον Ὄρος παραμένει ἄσβεστη ἡ ἄκτιστη φλόγα τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας. Καί οἱ ἁγιασμένες ἁγιορειτικές μορφές εἶναι μία ἀπό τίς φανερώσεις αὐτοῦ τοῦ ἄσπιλου καί ἄδυτου φέγγους καί μία ἀκόμη μαρτυρία τῆς θείας Χάριτος: τῆς ἁγιορείτικης ζωῆς καί ἐμπειρίας γιά τήν ἐποχή μας.

      Αὐ­τοί οἱ κατά προ­αί­ρεση μάρ­τυ­ρες, ἔ­θε­σαν τήν πί­στη ὡς ἀ­κλό­νητο θε­μέ­λιο τῆς σω­τη­ρίας τους. Τά πάντα, ἀπό τήν πλήρη χά­ρι­τος καί θείων ἐμ­πει­ριῶν βι­οτή τους, μέ­χρι τίς ἀ­πο­κα­λυ­πτι­κές δι­ο­ρά­σεις καί προ­ο­ρά­σεις κα­θώς καί τίς κα­τα­νυ­κτι­κές δι­δα­χές τους, μαρ­τυ­ροῦν καί ἐ­πι­βε­βαι­ώ­νουν τή συ­νεχῆ πα­ρου­σία τοῦ Ἁ­γίου Πνεύ­μα­τος σέ ὅ­λες αὐ­τές τίς ἁ­γι­α­σμέ­νες μορ­φές τῶν Ἁγιορει­τῶν Πα­τέ­ρων, οἱ ὁ­ποῖοι μέ τή ζωή τους ἔ­γρα­ψαν ἕνα νέο Γε­ρον­τικό, ἀ­πο­δει­κνύ­ον­τας τήν ἀ­λή­θεια καί τή δι­α­χρο­νι­κό­τητα τῶν συ­να­ξα­ρι­α­κῶν ἀ­φη­γή­σεων καί πε­ρι­γρα­φῶν.

    Ζών­τας οἱ ἴ­διοι στό θεῖο γνόφο τῆς χά­ρι­τος τοῦ Θεοῦ, μπο­ροῦ­σαν νά ὁ­δη­γή­σουν στήν Ἄνω Ἱ­ε­ρου­σα­λήμ, νά δι­δά­ξουν τή νο­ερά προ­σευχή, νά κα­θο­δη­γή­σουν στήν πνευ­μα­τική ζωή, νά ἐ­νι­σχύ­σουν στίς δο­κι­μα­σίες καί τούς πει­ρα­σμούς τῶν ἄλ­λων. Πολ­λοί ἀπό τούς ἐ­νά­ρε­τους αὐ­τούς πα­τέ­ρες, στή­ρι­ξαν ὄχι μόνο πλει­άδα ὁ κα­θέ­νας συ­να­σκη­τῶν τους καί ἄλ­λων ἀ­θω­νι­τῶν μο­να­χῶν ἀλλά καί τό λαό τοῦ Θεοῦ, με­τα­δί­δον­τάς τους τό ἦ­θος τῆς ἁ­γι­ο­ρεί­τι­κης πνευ­μα­τι­κό­τη­τας καί φανερώνοντάς τους τήν ἐλευθερία τοῦ μέλλοντος αἰῶνος.

     Μέ τόν πλήρη θε­ϊ­κῆς ἐμ­πει­ρίας λόγο τους ἄγ­γι­ξαν τίς δι­ψα­σμέ­νες ψυ­χές, συν­δύ­α­σαν τό φω­τι­σμένο λόγο  μέ τό ζων­τανό βί­ωμα καί με­τέ­φε­ραν τή θε­ο­λο­γία ἀπό τό στο­χα­σμό στήν προ­σω­πική ζωή. Ἐ­νέ­πνευ­σαν στήν πί­στη χι­λι­ά­δες ἀν­θρώ­πων ἄλ­λως χα­μέ­νων. Πα­ρη­γό­ρι­σαν ἀ­πελ­πι­σμέ­νες ψυ­χές. Φώ­τι­σαν μέ τή σο­φία καί τή χάρη τους πλῆ­θος ἀ­να­ζη­τη­τῶν τῆς ἀ­λή­θειας. Ἄλ­λοι, ὅ­πως ὁ μα­κα­ρι­στός σύγ­χρο­νος γέ­ρων Πορ­φύ­ριος ὁ Καυσοκαλυβίτης, ἄφησαν ἀπό μέσα τους νά ξεχυθεῖ τό φῶς καί ἡ χαρά τῆς Ἀναστάσεως πού ἔζησαν καί πῆραν ἀπό τήν ἁγιορείτικη ζωή καί ἐμπειρία. Ἄν­τλη­σαν δυ­νά­μεις ἀπό τίς ἀ­στεί­ρευ­τες ἁ­γι­ο­ρεί­τι­κες πη­γές γιά λίγα μόνο χρό­νια καί με­τα­μορ­φώ­θη­καν σέ παγ­κό­σμι­ους ἀ­να­μορ­φω­τές τῆς πνευ­μα­τι­κῆς ἐν Χρι­στῷ ζωῆς.

     Οἱ ἐ­νά­ρε­τοι Ἁγιορεῖ­τες γέ­ρον­τες τοῦ τελευταίου αἰ­ώ­να συ­νέ­χι­σαν τήν ὑ­περ­χι­λι­ετῆ πα­ρά­δοση τοῦ ἁ­γι­ω­νύ­μου Ὄ­ρους καί προ­στέ­θη­καν στή χρυσή ἁ­λυ­σίδα τῶν ὁ­σίων Πα­τέ­ρων. Ἄλ­λω­στε ὁ ἁ­γι­ο­ρεί­τι­κος χρό­νος μόνο μέ τήν αἰ­ω­νι­ό­τητα θά μπο­ροῦσε νά εἶ­ναι συγ­χρο­νι­σμέ­νος.

   Ἡ ὄν­τως ἐν­τυ­πω­σι­ακή καί πλού­σια χα­ρι­σμα­τική προ­σω­πι­κό­τητα τοῦ σύγ­χρο­νού μας γέ­ρον­τος Πορ­φυ­ρίου τοῦ Καυσοκαλυβίτου καλ­λι­ερ­γή­θηκε σ᾿ ἕ­ναν τόπο στόν ὁ­ποῖο ἡ πνευ­μα­τική πα­ρά­δοση πα­ρα­μέ­νει αἰ­σθητή μέ­χρι σή­μερα.

    Ἀπό τούς πρώ­τους οἰ­κι­στές τοῦ γηραιοῦ Ἄθωνα μέ­χρι τούς τε­λευ­ταί­ους ἐ­νά­ρε­τους γέ­ρον­τες, ὅ­λοι ἀ­πο­τε­λοῦν μία πνευ­μα­τική οἰ­κο­γέ­νεια, στήν ὁ­ποία τά πάντα εἶ­ναι κοινά: τό ἀ­σκη­τικό φρό­νημα, τά πνευ­μα­τικά κα­τορ­θώ­ματα, τά ἁ­γι­ο­πνευ­μα­τικά χα­ρί­σματα. Ἄλ­λω­στε, ἡ αἴ­σθηση τῆς ἱ­στο­ρι­κῆς συ­νέ­χειας τῆς ἁ­γι­ο­ρεί­τι­κης πα­ρά­δο­σης ἀ­πο­τε­λεῖ τόν ἀ­κρο­γω­νι­αῖο λίθο τῆς πνευ­μα­τι­κῆς πο­ρείας τοῦ Ἁ­γίου Ὄ­ρους.

        Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά, μέσα ἀπό τή ζωή τῶν σύγχρονων ἐνάρετων Ἁγιορειτῶν γερόντων δεί­χνε­ται ἡ συ­νέ­χεια τῆς ἀ­θω­νι­κῆς πα­ρά­δο­σης. Οἱ ἀ­σκη­τι­κές αὐτές μορ­φές μέ τήν αὐ­θεν­τι­κό­τητα τῆς ἁ­πλό­τη­τας καί τή γνη­σι­ό­τητα τοῦ ἀ­πα­ρα­χά­ρα­κτου μο­να­χι­κοῦ τους βίου, ἐ­πα­λη­θεύ­ουν δι­αρ­κῶς τό μυ­στή­ριο τῆς πί­σεως καί ἐ­πι­βε­βαι­ώ­νουν τήν πα­ρου­σία τοῦ Θεοῦ στόν κό­σμο μας, πι­στο­ποι­ῶν­τας τή δυ­να­τό­τητα πού ἔ­χουμε ὅλοι οἱ ἄν­θρω­ποι γιά κοι­νω­νία μέ τόν Θεό καί με­τοχή στήν αἰ­ω­νι­ό­τητα.  

    Ἡ ζωή πολ­λῶν ἀπό τούς ἀν­θρώ­πους πού γνώ­ρι­σαν καί συ­να­να­στρά­φη­καν μέ τούς Ἁγιορεῖ­τες ἁ­γί­ους καί τούς λοι­πούς ἐ­νά­ρε­τους Ἁγιορεῖ­τες γέ­ρον­τες ἄλ­λαξε ρι­ζικά, γι­ατί ἡ πα­ρου­σία τους ἦ­ταν κα­τα­λυ­τική καί σφρά­γισε τήν ὕ­παρξή τους.

    Οἱ Ἁγιορεῖτες Ἅγιοι καί οἱ ἄλλες ἁγιασμένες ἁγιορειτικές μορφές στάθηκαν, ἀνάμεσα σέ ἄλλα, γνήσιοι πνευματικοί Πατέρες, εἶχαν φθάσει σέ ὑψηλά μέτρα πνευματικότητας καί γι᾿ αὐτό μποροῦσαν νά λειτουργοῦν ὡς παιδαγωγοί καί ἀκόμη ὡς οἰκογενειακοί σύμβουλοι, κατά κάποιον τρόπο.

    Ἡ παιδαγωγική πού ἐφάρμοζαν, θεμελιωμένη πάνω στή διακονία τῆς πνευματικῆς πατρότητας, δέν ἦταν ἄλλη ἀπό τήν παιδαγωγική τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, πού διασώζεται μέχρι καί τίς μέρες μας, μέσα ἀπό τήν ἡσυχαστική καί φιλοκαλική παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας.

     Σύμφωνα μέ τόν ἅγιο Συμεών τόν Νέο Θεολόγο, ὁ πνευματικός πατέρας εἶναι ἡ ζῶσα παρουσία τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι ὁ τέλειος, ὁ ἐν Χριστῷ ἀναγεννημένος ἄνθρωπος. Εἶναι ἕνας ἀντικατοπτρισμός τοῦ θεϊκοῦ φωτός  στόν κόσμο μας. Εἶναι, θά μποροῦσαμε νά ποῦμε, ὁ ἀπόλυτος παιδαγωγός. Τέτοια πρότυπα παιδαγωγῶν, συμβούλων τῶν νέων, ἀλλά καί συμβούλων ἀνθρώπων κάθε ἡλικίας ὑπῆρξαν καί ἐξακολουθοῦν μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ νά ὑπάρχουν, μέσα ἀπό τόν λόγο τους, οἱ Ἁγιορεῖτες Ἅγιοι ἀλλά καί ἄλλες ἁγιασμένες Ἁγιορειτικές μορφές. Ἄνθρωποι τῆς τέλειας ἀγάπης, τῆς θυσιαστικῆς ἀγάπης, τῆς ἐσωτερικῆς πνευματικῆς τελείωσης καί τῆς ἁγιότητας.

    Ὁ ἅγιος Ἀθανάσιος ὁ Ἀθωνίτης θεωρεῖται ὁ θεμελιωτής καί κατ᾿ ἄλλους, ὁ Γενάρχης τοῦ ἁγιορειτικοῦ κοινοβιακοῦ μοναχισμοῦ μέ τήν ἵδρυση τῆς Μεγίστης Λαύρας (ἔτος 963). Τό ἀκόλουθο περιστατικό διατρανώνει τήν ἀσκητική τῆς παιδαγωγικῆς τοῦ ἁγίου Ἀθανασίου.

   Κάποτε οἱ δαίμονες ἔπεισαν ἕναν ἀμελῆ μοναχό νά σκοτώσει τόν Ἅγιο. Κι ἐκεῖνος πῆγε ἔξω ἀπό τήν πόρτα τοῦ κελλιοῦ τοῦ ἡγουμένου  μέ τό μαχαίρι στό χέρι. Ὅταν ὅμως ἄνοιξε ἡ πόρτα καί ὁ ἅγιος τόν ἀγκάλιασε πατρικῶς, τότε ὁ ἀγνώμων μαθητής καί κατά τήν πρόθεση φονιάς ἄφησε νά πέσει τό μαχαίρι ἀπό τό χέρι του, γονάτισε καί ἐξομολογήθηκε τήν πρόθεσή του. Ὁ ἅγιος Ἀθανάσιος τόν συγχώρησε ἀμέσως. Καί δέν ἔμεινε μόνο ἐκεῖ, ἀλλά ἀπό τότε περιέβαλλε τόν μοναχό μέ ἀκόμη μεγαλύτερη στοργή. Ἡ ἑκούσια κένωση εἶναι γνώρισμα ἀληθινῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς καί πηγή ἀθανασίας. Ὁ Ὅσιος εἶχε ἀπωλέσει τόν ἑαυτόν του, βυθιζόμενος στήν ἄβυσσο τοῦ θείου ἐλέους, ἀπ᾿ ὅπου ἄντλησε τήν ἀγάπη πρός τόν ἐπίδοξο φονέα του.

     Ὁ ἅγιος Ἀθανάσιος, στήν προσπάθειά του νά γίνει ὑπόδειγμα στούς ὑποτακτικούς του, φρόντιζε γιά τίς ἀνάγκες ὅλων τῶν μοναχῶν τῆς μονῆς του καί ἰδιαίτερα γιά τούς ἀσθενεῖς, τούς ὁποίους ὑπηρετοῦσε προσωπικῶς.

    Μέσα ἀπό τήν πνευματική καθοδήγηση, δηλαδή μέσα ἀπό μυσταγωγικό καί πνευματικό τρόπο, οἱ ἁγιασμένες μορφές τοῦ Ἁγίου Ὄρους συνέβαλαν στό νά «γεννῶνται» καί νά «ἀναγεννῶνται» οἱ σχετιζόμενοι μέ αὐτούς πνευματικά ἄνθρωποι.

     Δέν δίδασκαν προβάλλοντας ἀφηρημένους κανόνες ἠθικῆς. Κυρίως καθοδηγοῦσαν στό πλαίσιο μιᾶς βαθιᾶς διαπροσωπικῆς σχέσης. Ἀγαπούσαν τόν ἄνθρωπο, ὅπως εἶναι, μέ τίς ἀδυναμίες καί τά ἐλαττώματά του. Συγχρόνως ἐνεργοῦσαν μέ παιδαγωγική περίσκεψη καί ψυχολογική διορατικότητα, χρησιμοποιώντας εὐέλικτες παιδαγωγικές μεθόδους.

    Δίδασκαν ὄχι μόνο μέ τό λόγο, ἀλλά καί μέ τή σιωπή τους. Πολλές φορές μέ μόνη τήν παρουσία τους. Γιά παράδειγμα, στό Βίο τοῦ ὁ­σίου Ἀ­κα­κίου τοῦ Καυ­σο­κα­λυ­βίτου (+ 1730), ἑνός μεγάλου Ἁγιορείτου ἁγίου τοῦ 18ου αἰώνα, ἀ­να­φέ­ρε­ται ὅτι, ἀ­νά­μεσα στά τόσα του χα­ρί­σματα, εἶχε πνεῦμα εἰ­ρη­νο­ποιό τόσο, ὥ­στε ὅ­ποιος δο­κι­μα­ζό­ταν ἀπό λο­γι­σμούς μνη­σι­κα­κίας, μέ τό πού ἀν­τί­κριζε καί μόνο τό γε­μᾶτο χάρη πρό­σωπό του, εἰ­ρή­νευε ἀπό τούς κα­κούς ἐ­κεί­νους λο­γι­σμούς.  

   Ἀναπολώντας κατά καιρούς τή σεβάσμια μορφή τοῦ Γέροντος Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου (+ 1994) καθώς καί τίς φωτισμένες νουθεσίες καί διδαχές του, πού πάντα στάλαζαν σά βάλσαμο στίς ψυχές ὅλων πού, λίγο ὡς πολύ, εἴχαμε τήν εὐλογία νά τόν συναντήσουμε, μοῦ ἔμενε ἡ αἴσθηση ὅτι ὅλα ὅσα ὑπέφερε καρτερικά στήν ἀσκητική του ζωή: στερήσεις, κακουχίες, πειρασμοί, κοπιώδεις μετακινήσεις, ἐνοχλήσεις καί κόπωση ἀπό τούς ἀναρίθμητους προσκυνητές καί τέλος, ὁδυνηρές ἀσθένειες, τά ὑπέμενε ἀπό ἀγάπη γιά τό Θεό καί γιά τόν ἄνθρωπο.

      Καί στίς Μονές πού διακόνησε, ἐντός καί ἐκτός Ἁγίου Ὄρους, καί ὅταν ζοῦσε μόνος του στήν ἡσυχία, ἡ ζωή του ἦταν μία συνεχής διακονία ἀγάπης. Μιᾶς ἀγάπης χωρίς σύνορα πού ἐπειδή ἦταν εἰλικρινής καί ἀπαύγασμα τῆς θεοειδοῦς του ψυχῆς, ξεκούραζε ὅλους ὅσους τή γεύονταν. Ἀκόμη καί στήν περίοδο πρίν τήν ὁσιακή του κοίμηση, ἄν καί ἐξ αἰτίας τῆς ἐπάρατης νόσου εἶχε ὁδυνηρώτατους πόνους, ἐκεῖνος θυσιάζοντας τόν ἑαυτό του γιά τούς ἀδελφούς του, διακονοῦσε μέ αὐταπάρνηση καί αὐτοθυσία ὅσους προσέτρεχαν σ᾿ αὐτόν γιά νά βοηθηθοῦν.

      Μά κι ἀπό τήν πλούσια διδασκαλία του, πού ἀναφέρεται διεξοδικά σέ ὅλα τά θέματα τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς καί πού πραγματικά μᾶς «ἀφυπνίζει πνευματικά», βλέπουμε τό Γέροντα νά μιλάει μέ «μέ πόνο καί ἀγάπη» γιά ὅλους μας.

     Ἀπό τό πάνθεον τῶν ἀρετῶν, ἡ ἀγάπη -ξεχωριστά ἀνάμεσα στίς ἄλλες- φαίνεται νά διαπνέει τή σύνολη ζωή καί διδασκαλία τοῦ π. Παϊσίου.

   Ἔλεγε στούς ἀκροατές του, ὑπογραμμίζοντας τή δύναμη τῆς ἀγάπης:

«... ἐπειδή δέν ξέρουμε τί μᾶς περιμένει, ὅσο μπορεῖτε, νά καλλιεργήσετε τήν ἀγάπη. Αὐτό εἶναι τό κυριώτερο ἀπ᾿ ὅλα: νά ἔχετε μεταξύ σας ἀγάπη ἀληθινή, ἀδελφική, ὄχι ψεύτικη. Πάντα ὅταν ὑπάρχει τό καλό ἐνδιαφέρον, ὁ πόνος, ἡ ἀγάπη,  ἐνεργεῖ κανείς σωστά. Ἡ καλωσύνη, ἡ ἀγάπη, εἶναι δύναμη».

      Μία ἀπό τίς τελειότερες ἐκφράσεις ἀγάπης εἶναι τό νά προσευχώμαστε γιά τούς ἄλλους. Τήν ἀλήθεια αὐτή καθώς καί τήν ἀξία της τονίζει ὁ Γέροντας: «Ἡ καρδιακή προσευχή βοηθάει ὄχι μόνο τούς ἄλλους ἀλλά καί τόν ἴδιο τόν ἑαυτό μας, γιατί βοηθάει νά ἔρθει ἡ ἐσωτερική καλωσύνη. Ὅταν ἐρχώμαστε στή θέση τοῦ ἄλλου, ἔρχεται φυσιολογικά ἡ ἀγάπη, ὁ πόνος, ἡ ταπείνωση, ἡ εὐγνωμοσύνη μας στό Θεό μέ τή συνεχή δοξολογία, καί τότε ἡ προσευχή γιά τό συνάνθρωπό μας γίνεται εὐπρόσδεκτη ἀπό τόν Θεό καί τόν βοηθάει». Καί σέ ἐρώτηση γιά τό πῶς κατλαβαίνει ὅτι μέ τήν προσευχή του βοηθήθηκε ὁ ἄλλος, ἀπαντάει: «Τό πληροφορεῖται ἀπό τή θεία παρηγοριά πού νιώθει μέσα του μετά ἀπό τήν πονεμένη του καρδιακή προσευχή πού ἔκανε. Πρέπει ὅμως πρῶτα τόν πόνο τοῦ ἄλλου νά τόν κάνεις δικό σου πόνο καί ὕστερα νά κάνεις καί καρδιακή προσευχή. Ἡ ἀγάπη εἶναι ἰδιότητα θεϊκή καί πληροφορεῖ τόν ἄλλον».

    Ἡ ἀγάπη εἶναι προϋπόθεση γιά νά φέρει τό ἐπιδιωκόμενο ἀποτέλεσμα τοῦ ἐλέγχου τῶν σφαλμάτων τοῦ ἄλλου κι αὐτό εἶναι κάτι πού τό ὑπογραμμίζει ὁ π. Παΐσιος: «Ὅταν ἐλέγχουμε κάποιον ἀπό ἀγάπη, εἴτε τήν καταλαβαίνει ὁ ἄλλος τήν ἀγάπη μας εἴτε ὄχι, ἡ ἀλλοίωση γίνεται στήν καρδιά του, ἐπειδή κινούμαστε ἀπό καθαρή ἀγάπη. Ἐνῶ ὁ ἔλεγχος πού γίνεται χωρίς ἀγάπη, μέ ἐμπάθεια, τόν κάνει τόν ἄλλο θηρίο γιατί ἡ κακία μας προσκρούει στόν ἐγωϊσμό του...Ὅταν ἀνεχώμαστε τόν ἄλλον ἀπό ἀγάπη, ἐκεῖνος τό καταλαβαίνει».

    Ἡ θυσία γιά τόν ἀδελφό εἶναι μίμηση Χριστοῦ. «Νά μάθει κανείς νά χαίρεται μέ τό νά δίνει», ἔλεγε ὁ μακαριστός Γέροντας καί συνέχιζε: «Τέτοιοι ἄνθρωποι πού δίνονται χωρίς νά ὑπολογίζουν τόν ἑαυτό τους, θά μᾶς κρίνουν μεθαύριο»... «Ὁ Χριστός συγκινεῖται, ὅταν ἀγαπᾶμε τόν πλησίον μας πιό πολύ ἀπό τόν ἑαυτό μας, καί μᾶς γεμίζει μέ θεία εὐφροσύνη. Βλέπεις Ἐκεῖνος δέν περιορίστηκε στό ‘’ἀγαπήσεις τόν πλησίον σου ὡς σαυτόν’’ ἀλλά θυσιάστηκε γιά τόν ἄνθρωπο». Καί συμπληρώνει: «Ἀδύνατο εἶναι νά ἔλθει ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ μέσα μας, ἐάν δέν βγάλουμε ἔξω τόν ἑαυτό μας ἀπό τήν ἀγάπη μας καί νά τήν δώσουμε στόν Θεό καί στίς εἰκόνες Του καί νά δινώμαστε πάντα στούς ἄλλους, χωρίς νά θέλουμε νά μᾶς δίνονται οἱ ἄλλοι».

    Ἐπιμένοντας ὁ Γέροντας στήν θυσιαστική προσφορά ὡς ἔκφραση τέλειας ἀγάπης, μᾶς νουθετεῖ: «Ἡ θυσία γιά τόν συνάνθρωπό μας κρύβει τήν μεγάλη μας ἀγάπη γιά τόν Χριστό. Ὅσοι ἔχουν μέν τήν ἀγαθή προαίρεση γιά νά ἐλεήσουν, ἀλλά δέν ἔχουν τίποτα καί πονᾶνε γι' αὐτό, ἐλεοῦν μέ τό αἷμα τῆς καρδιᾶς τους».Καί γιά νά ἐνθαρρύνει ὅσους ἀγωνίζονται νά καλλιεργοῦν τήν βασίλισσα τῶν ἀρετῶν, συμπληρώνει: «Οἱ εὔσπλαγχνοι, ἐπειδή πάντα χορταίνουν τούς ἄλλους μέ ἀγάπη, πάντοτε εἶναι χορτασμένοι ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί ἀπό τίς ἄφθονες εὐλογίες Του».

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΕΣ ΨΑΛΜΩΔΙΕΣ ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ARAD ΤΗΣ ΡΟΥΜΑΝΙΑΣ.
ΤΟΝ ΜΟΝΑΧΟ ΠΑΤΑΠΙΟ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΗ ΣΥΝΟΔΕΥΟΥΝ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝ[ΗΣ ΧΟΡΩΔΙΑΣ ΤΟΥ ARAD ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ

    Ἕνας ἀπό τούς σύγχρονους Ἁγιορεῖτες Πατέρες, πού στάθηκε μία ἀπό τίς ση­μαν­τι­κώ­τε­ρες πνευ­μα­τι­κές πα­ρου­σίες τοῦ πε­ρα­σμέ­νου αἰ­ῶνα, εἶναι ὁ γνω­στός πλέον σ' ὅ­λον τόν Ὀρ­θό­δοξο κό­σμο, Γέ­ρων Πορ­φύ­ριος ὁ Καυ­σο­κα­λυ­βί­της (+ 1991). Ἐπρόκειτο γιά ἕνα ἔκτακτο φαινόμενο θείας κλήσεως καί ζωῆς.   

     Εἶχε καταξιωθεῖ στίς συνειδήσεις τῶν ἀνθρώπων ὡς διακριτικός πνευματικός πατέρας. Μέ τόν τρόπο αὐτό, μποροῦσε νά τούς βοηθάει μέ διάφορους τρόπους καί μέσα. Θεωροῦσε κάθε ἄνθρωπο ὡς μοναδική καί ἀνεπανάληπτη προσωπικότητα, σεβόμενος τόν ἰδιαίτερο χαρακτῆρα τοῦ καθενός, καθώς καί τήν προσωπική του ἐλευθερία. Ἄκουγε μέ προσοχή, ὑπομονή καί συγκατάβαση τά προβλήματά τους. Γινόταν δέκτης τῆς ἀγωνίας τους. Τούς ἀπαντοῦσε μέ καλωσύνη καί προσήνεια στίς διάφορες ἐρωτήσεις. Νουθετοῦσε, προέτρεπε καί ὑποστήριζε ψυχολογικά τούς ὀλιγόψυχους. Δέν δυσφοροῦσε ἀπό τίς ἀρκετές φορές ἐνοχλητική παρουσία, τήν ἀδιακρισία καί τή φορτικότητα ὁρισμένων πνευματικῶν του παιδιῶν.

        Ἀποδεχόταν τό συνάνθρωπό του, ὅπως ἦταν, μέ τίς ἀδυναμίες καί τήν ἰδαιτερότητα στή συμπεριφορά του. Δέν ἐπιχειροῦσε ποτέ νά τόν βάλει σέ δικά του καλούπια. Δέν τόν ἀπασχολοῦσε ἡ ἐξωτερική ἐμφάνιση τῶν ἀνθρώπων καί μάλιστα τῶν νέων. Κοιτοῦσε τά βαθύτερα στρώματα τῆς ψυχῆς τους, γιατί γνώριζε ὅτι, ἐάν τακτοποιηθεῖ ὁ ἐσωτερικός κόσμος τοῦ ἀνθρώπου, αὐτόματα θά τακτοποιηθοῦν καί τά ἐξωτερικά. Κι αὐτό γιατί γνώριζε τήν τραγωδία τῆς ἔλλειψης ἀγάπης στήν ἐποχή μας, πού ἔχει σάν ἀποτέλεσμα τή μοναξιά, τήν κατάθλιψη, τήν ἀνασφάλεια, τό ἄγχος καί τίς φοβίες.

   Ἔλεγε ὁ γέρων Πορφύριος: «Αὐτά πού θέλετε νά πεῖτε στά παιδιά σας, νά τά λέτε μέ τήν προσευχή σας. Τά παιδιά δέν ἀκοῦν μέ τά αὐτιά⋅ μόνο ὅταν ἔρχεται ἡ Θεία Χάρις πού τά φωτίζει, τότε ἀκοῦνε αὐτά πού θέλουμε νά τούς ποῦμε. Ὅταν θέλετε νά πεῖτε κάτι στά παιδιά σας, πέστε το στήν Παναγία κι αὐτή θά ἐνεργήσει. Ἡ προσευχή σας αὐτή θά γίνει ζωογόνος πνοή, πνευματικό χάδι, πού χαϊδεύει, ἀγκαλιάζει, ἕλκει τά παιδιά».

         Ἀγαπητοί μου ἐν Χριστῷ ἀδελφοί !

   Ἡ ὑ­ψηλή πνευ­μα­τι­κό­τητα τοῦ βίου τῶν ἁ­γι­α­σμέ­νων Ἁγιορετικῶν μορ­φῶν, πάν­τοτε δυ­να­μο­γό­νος, ζων­τανή καί ζω­τική, σπάει τό φρά­γμα τοῦ χρό­νου, προ­σπερ­νάει τίς ἀ­σί­γα­στες ἱ­στο­ρι­κές κα­ται­γί­δες καί τίς ἀν­θρώ­πι­νες πε­ρι­πέ­τειες, γιά νά κτυ­πή­σει σάν πνευ­μα­τικό ξυ­πνη­τήρι στό ἀ­νή­συχο, ὀ­μι­χλῶ­δες καί ἀν­τα­ρι­α­σμένο «σή­μερα».

    Ὁ σύγ­χρο­νος ἄν­θρω­πος τῆς προ­η­γμέ­νης ψη­φι­α­κῆς τε­χνο­λο­γίας καί τῶν κο­σμο­ϊ­στο­ρι­κῶν ἐ­πι­στη­μο­νι­κῶν ἀ­να­κα­λύ­ψεων ἔ­μαθε νά κα­τευ­θύ­νει τίς μη­χα­νές ἀλλ᾿ ὄχι καί τόν ἑ­αυτό του. Δυ­σκο­λεύ­ε­ται νά ζή­σει ἀ­νε­πη­ρέ­α­στος ἀπό τά δι­α­λυ­τικά σύν­δρομα τῆς πά­σης φύ­σεως αἰ­χμα­λω­σίας. Συν­τρί­βε­ται σέ ἰ­δε­ο­λο­γι­κούς ὀγ­κό­λι­θους.

     Ἡ ἁ­γι­α­σμένη πο­ρεία τῶν Ἁγιορει­τῶν Ἁ­γίων καί ἐ­νά­ρε­των Γε­ρόν­των πρός συ­νάν­τησή τους μέ τόν Χρι­στό, ἄς ση­μα­το­δο­τή­σει τό μέλ­λον μας καί ἄς μᾶς ἐμ­πνεύ­σει νά χρω­μα­τί­σουμε τή ζωή μας ἀπό τόν «κα­λόν ἀ­γῶ­να» στά χα­ρα­κώ­ματα τῆς θείας ἀ­γά­πης, πού εἶ­ναι «ἀ­γάπη ἀ­χόρ­τα­γη», κατά τόν ἅ­γιο Σι­λου­ανό τόν Ἀ­θω­νίτη, τόν νεότερο Ἁγιορείτη Ἅγιο.

      Ὁ τρό­πος καί ὁ δρό­μος τῆς θε­ώ­σεως καί τῆς σω­τη­ρίας τοῦ ἀν­θρώ­που εἶ­ναι αἰ­ώ­νιος καί ἀ­σφα­λής. Εἶ­ναι ὁ δρό­μος τῶν Ἁ­γίων!

     Οἱ ἁ­γι­α­σμέ­νες Ἁγιορειτικές μορ­φές, τόσο τοῦ παρελθόντος ὅσο καί τῶν ἡμερῶν μας, ἀπό τόν ὅσιο Πέτρο τόν Ἀθωνίτη, τόν πρῶτο ἅγιο οἰκιστή τοῦ Ἄθωνα μέ­χρι καί τούς σύγ­χρονούς μας, γέ­ροντες Παΐσιο τόν Ἁγιορείτη καί Πορ­φύ­ριο τόν Καυ­σο­κα­λυ­βίτη, ἔ­φθα­σαν στόν ἐ­ρά­σμιο τόπο, πού ὅ­λοι προ­σκλη­θή­καμε νά κα­τοι­κή­σουμε.

      Καί ἐπειδή ζοῦμε σέ δύσκολους καιρούς ὅπου ἡ οἰκονομική κρίση μαστίζει τήν κοινωνία μας, θά ἤθελα νά κλείσω μέ ἕνα -ὅπως θέλω νά πιστεύω- αἰσιόδοξο μήνυμα πρός τούς ἀγαπητούς ἀκροατές μας.

    Ὅπως ἔγραψε ὁ Ντοστογιέφσκι, «ἡ ὀμορφιά θά σώσει τόν κόσμο». Ἡ ὀμορφιά τῆς ψυχῆς θά σώσει τόν κόσμο, ἀκόμα κι ἄν γύρω μας ὅλα μοιάζουν νά γκρεμίζονται, ὅπως φαίνεται νά συμβαίνει στήν ἐποχή μας. Γι᾿ αὐτό δέν πρέπει νά χάνουμε τό θάρρος μας. Ἄς στραφοῦμε στήν ψυχή μας, ἄς ἑνωθεῖ αὐτή μέ τό Θεό καί μέσα ἀπ᾿ αὐτή τήν ἕνωση καί τήν ἐνατένιση, θά μπορέσουμε, μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ, νά διαπεράσουμε μέ ἀσφάλεια τό πέλαγος τῆς φουρτουνιασμένης ζωῆς μας.

                        Σᾶς εὐχαριστῶ πολύ. Χριστός Ἀνέστη !

Ἡ διάλεξη ἐκφωνήθηκε στήν ἑλληνική γλώσσα μέ ταυτόχρονη μετάφραση στή ρουμανική. Μετά τό τέλος τῆς διάλεξης ἀκολούθησε δίωρος διάλογος ὅπου ὁ ὁμιλητής ἀπάντησε σέ ἐρωτήσεις τῶν πολυπληθῶν ἀκροατῶν. Ὑπεύθυνος ὀργάνωσης τοῦ φεστιβάλ ἦταν ὁ ἀρχιμανδρίτης δρ. Θεοφάνης Mada, ἐπίκουρος καθηγητής τοῦ Θεολογικοῦ Σεμιναρίου τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Arad. Τήν μετάφραση ἔκανε ὁ διάκονος δρ. Φλορίν Tomoiaga. Τό φεστιβάλ ὀργανώθηκε ἀπό τό Πολιτιστικό Κέντρο τοῦ Arad καί τήν τοπική μητρόπολη.

ΓΕΡΩΝ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΗΣ: ΔΕΝ ΜΟΥ ΑΡΕΣΕΙ ΝΑ ΠΡΟΦΗΤΕΥΩ

 

Γέρων Πορφύριος: «Δεν μου αρέσει να προφητεύω»

  

Σε μια εποχή που όλο και περισσότερος κόσμος νιώθει την ανάγκη, εξαιτίας της βαθύτατης κρίσης που πλήττει την ανθρωπότητα, να ασχοληθεί με εσχατολογικά γεγονότα όπως αυτά περιγράφονται στην Αποκάλυψη του Αγίου  Ιωάννου του Θεολόγου αλλά και όπως με τη Χάρη του Θεού αποκαλύφθηκαν στους Προφήτες, στους Πατέρες της Εκκλησίας αλλά και σε σύγχρονους αγίους γέροντες όπως ο Γέρων Παΐσιος, πρέπει να σταθούμε ιδιαίτερα στη στάση του Γέροντα Πορφυρίου και να αποκωδικοποιήσουμε γιατί ένας τόσο μεγάλος Άγιος της εποχής μας, ενώ γνώριζε με ακρίβεια και λεπτομερέστατα για όλα όσα ζούμε και που έρχονται, εν τούτοις απέφευγε να μιλάει για αυτά.

Πρέπει να μας προβληματίσει ιδιαιτέρως γιατί ο γέροντας δεν μίλησε καθόλου για τα επερχόμενα, αλλά αποκάλυψε μόνο τα αναγκαίως απαραίτητα και σε συγκεκριμένους ανθρώπους.

Ο βασικός πυρήνας της σκέψης του Γέροντα Πορφυρίου ήταν ότι ο κόσμος είναι ανάγκη να εμπεδώσει και να καλλιεργήσει την αγάπη προς το δημιουργό του, όχι μέσα από το φόβο των μελλούμενων, αλλά μέσα από μια ανιδιοτελή σχέση, όπως ο στοργικός πατέρας προς το παιδί του.

Γιατί η ενότητα που ήταν η μεγαλύτερη παρακαταθήκη του Χριστού προς τους Αποστόλους, μπορεί να εξασφαλισθεί όταν το παιδί ενωθεί με τον πατέρα δια της αγάπης πρωτίστως και όχι δια του φόβου.

Ο Γέρων Πορφύριος παρομοίασε ευστόχως την εποχή που ζούμε όπως τα χρόνια λίγο πριν έλθει ο Χριστός.

Τι επικρατούσε τότε; Μια ρωμαϊκή «ειρήνη» στην εξουσία, η ειδωλολατρία, ένα ιερατείο αλλοτριωμένο από τα πάθη της εξουσίας, υποκριτικό χωρίς να ωφελεί αντιθέτως να απομακρύνει τον κόσμο από τον Θεό και τέλος υπήρχε μια μικρή μερίδα αγνών και αγαθών ανθρώπων.

Όλα αυτά περιγράφουν το σήμερα με λεπτομέρεια και η επανάληψη της ίδιας εποχής  προφανώς πρέπει να μας προβληματίσει εντόνως.

Πριν από τον Χριστό υπήρξαν προφητείες για τον ερχομό Του αλλά και προειδοποιήσεις για μετάνοια στο λαό του Θεού, όπως στην περίπτωση του Ιωνά και της Νινευή.

Ωστόσο αυτές οι προφητείες στάλθηκαν από τον Θεό για εκείνους τους λίγους αγνούς και αγαθούς ανθρώπου κάθε εποχής, όπως προανέφερα, γιατί είχαν την καλή προαίρεση να δεχθούν τα μηνύματα και να γνωρίζουν τι θα πράξουν.

Με αυτό το σκεπτικό ενεργούσε και ο Γέρων Πορφύριος καλώντας τους ανθρώπους να πλησιάσουν από αγάπη στον Χριστό και όχι από τον φόβο φοβερών γεγονότων.

Γνώριζε αλλά δεν έλεγε. Μιλούσε λακωνικά και κωδικοποιημένα και γνώριζε ότι υπήρχε στην εποχή του μεγάλο χάσμα στην πνευματικότητα των ανθρώπων του Αγίου Όρους με τον έξω κόσμο.

Για αυτό το λόγο είχε στείλει άνθρωπο να ειδοποιήσει τον Γέροντα Παΐσιο να πάψει πλέον να μιλάει για τον αντίχριστο, το χάραγμα, επικείμενους πολέμους κλπ.

Όχι γιατί ήταν λάθος αυτά που με Θεία φώτιση είχε πληροφορηθεί ο Γέρων Παΐσιος, αλλά γιατί τα πνευματικά μέτρα του κόσμου είναι σε τέτοια επίπεδα που ο φόβος δεν θα είχε κανένα ουσιαστικό  αποτέλεσμα και ήταν αναγκαία η προσέγγιση μόνο δια της αγάπης του Χριστού.

Διότι  αν άνθρωπος αγαπήσει τον Θεό, τότε ο Θεός όταν αλλάζουν οι άνθρωποι αλλάζει και Εκείνος την ιστορία. Το ίδιο έγινε και στην επικείμενη καταστροφή της Νινευή.

Ο ίδιος ο Γέροντας Πορφύριος τις τελευταίες ημέρες του τόνιζε την ηθική κατάπτωση και εξαθλίωση που έχουμε περιέλθει ως λαός και τόνιζε στα πνευματικά του τέκνα να βρουν τον στίχο της Παλαιάς Διαθήκης που λέει «ἱμάτιον ἔχεις, ἀρχηγὸς ἡμῶν γενοῦ».

Εκεί μας έλεγε ότι περιγράφεται η σημερινή κατάσταση ανάγλυφα. Ίδιες καταστάσεις του «παλαιού Ισραήλ» με τον «νέο Ισραήλ» και ίδια συμπτώματα.

Ο «παλαιός Ισραήλ» έχασε την ενότητα του με τον Θεό και ο «νέος Ισραήλ» έχασε αυτήν ακριβώς την πορεία ενότητας με τον Χριστό.

Αυτή ήταν και η μεγάλη λαχτάρα του Γέροντα και την υπηρέτησε κυριολεκτικώς μέχρι τελευταίας πνοής.

Η Αρχιερατική Προσευχή του Χριστού «Ίνα ώσιν εν» ήταν αυτή που υπηρέτησε ο Γέροντας όσο ζούσε και με αυτή κοιμήθηκε στα χείλη. Γιατί γνώριζε ότι η ανθρωπότητα διασφαλίζοντας την ενότητα με τον Χριστό δεν θα είχε ποτέ να φοβηθεί ούτε πολέμους, ούτε αντίχριστο.

Αντιθέτως σήμερα προσεγγίζουμε το κακό και εξετάζουμε τα επερχόμενα ως αναπόφευκτο κακό. Εκεί χάνουμε όλη την ουσία.

Οι πόλεμοι, οι επικείμενες συμφορές και γεγονότα είναι το ύστατο φάρμακο στην αποστασία του ανθρώπου και για αυτό ο Γέρων Πορφύριος έλεγε ότι: «Η Αποκάλυψη γράφτηκε για να μην γίνει».

Γιατί η Αποκάλυψη έχει ως σκοπό την προειδοποίηση και ο τρόπος να αποφευχθεί είναι μόνο αν υπηρετήσουμε την ενότητα που μας άφησε ο Χριστός ως παρακαταθήκη.

Αυτή είναι η θεραπευτική αγωγή στον ασθενή, γιατί αν η ασθένεια προχωρήσει, τα γεγονότα της Αποκάλυψης θα είναι ο ακρωτηριασμός που προκαλεί ο ιατρός όταν χτυπήσει η γάγγραινα.

Έλεγε ο Γέροντας: «Η εποχή μας είναι σαν την εποχή του Χριστού. Και τότε ο κόσμος είχε φθάσει σε μία αθλία κατάσταση. Ο Θεός, όμως μας λυπήθηκε. Και τώρα δεν πρέπει ν' απελπιζόμαστε. Βλέπω μέσα από τη συμφορά να εμφανίζεται κάποιος πολύ σπουδαίος άνθρωπος του Θεού, ο οποίος θα συνεγείρει και θα ενώσει τον κόσμο προς το καλό»

Είναι από τις ελάχιστες φορές που ο γέροντας μίλησε για αυτά που ζούμε και που έρχονται. Τόνιζε ότι αλλάζει η δικαιοσύνη του Θεού και  ότι η κατάστασή μας είναι αθλία.

Έβλεπε όμως το έλεος Του Θεού για μία ακόμη φορά να επισκέπτεται την ανθρωπότητα. Το ίδιο έλεγε και ο Γέρων Παΐσιος όταν επισκέπτες τον πλησίαζαν με έκδηλη αγωνία για τα επερχόμενα και όταν τον ρωτούσαν πότε θα έρθει η οργή του Θεού. Εκείνος έλεγε ότι «Θα πρέπει να ζητούμε να έρθει το έλεός Του και όχι η οργή Του».

Αυτό έχει ανάγκη η ανθρωπότητα και έτσι πρέπει να προσεγγίζει αυτά που είπαν οι Άγιοί μας. Αυτά που προφητεύθηκαν για τις μέρες μας, αφορούν εκείνους τους λίγους, που όπως προ Χριστού, έχουν την προαίρεση να υπηρετήσουν την εν Χριστώ ενότητα.

Οι φυλλάδες, ο ξένος τύπος, κανάλια και ηλεκτρονικά ΜΜΕ, ασχολούνται συστηματικά με το  τι είπε ο Γέρων Παΐσιος και άλλοι σύγχρονοι γέροντες. Δεν γνωρίζω αν το κάνουν για λόγους διαφημιστικούς, εμπορικούς κλπ. Πρέπει όμως να προβληματιστούμε. Να προβληματιστούμε για να αναζητήσουμε την ουσία μέσα σε όλα αυτά.

Το 2009 επισκεπτόμενοι την Ρωσία, μέσα στα πλαίσια  της προσπάθειας έκδοσης των επιστολών του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδος Ιωάννη Καποδίστρια, συναντηθήκαμε με υψηλόβαθμο στέλεχος της Κυβέρνησης της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Με έκπληξη άκουσα μια ερώτηση που σχετίζεται με όλα τα παραπάνω.

Με ρώτησε :
- Γέροντα Γεώργιε, οι πατέρες στο Άγιον Όρος λένε ότι θα γίνει πόλεμος Ρωσίας Τουρκίας για την Κωνσταντινούπολη. Εσείς τι λέτε για αυτό ;
Του απάντησα δίχως να το σκεφτώ, όπως πιστεύω θα απαντούσε και ο Γέρων Πορφύριος.

- Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, που είναι ένας μεγάλος Άγιος της Ορθοδοξίας είπε: "Θα προσπαθούν να το λύσουν με την πέννα, μα δεν θα μπορούν. 99  φορές με τον πόλεμο και μια με την πέννα". «Πάντως εμείς, είμαστε με την πέννα», συμπλήρωσα.

Οι Έλληνες πιστεύω ότι είχαν την ευλογία να τους στείλει ο Θεός μια αποκαλυπτική προσωπικότητα όπως ο Γέρων Πορφύριος για να μας δείξει τον τρόπο και τον δρόμο για να αποφύγουμε συμφορές και δυσκολίες.

Εναπόκειται σε εμάς πως θα διαχειριστούμε την παρακαταθήκη που μας άφησε και να μην περιμένουμε το πλοίο να συγκρουστεί με το παγόβουνο.

Αν ενεργούμε ο καθένας από μόνος του και ξεκομμένοι από τον Χριστό, είναι σίγουρο τότε ότι θα πούμε αυτό που είπε ο άγιος γέροντας: «Μπορεί όμως, με το σχέδιο τού Θεού, να έρθει, να έρθει ώστε οι άνθρωποι ν' αποκτήσουν μία επίγνωση, να ιδούνε το χάος ολοζώντανο μπροστά τους, να πούνε: Έ! Πέφτουμε στο χάος, χανόμαστε. Όλοι πίσω, όλοι πίσω, γυρίστε πίσω, πλανηθήκαμε. Και να έρθουνε πάλι στο δρόμο τού Θεού και να λάμψει η Ορθόδοξος πίστις».

Οι τελευταίες ημέρες του Γέροντα Πορφυρίου ήταν και οι πλέον αποκαλυπτικές για τα πνευματικά του παιδιά αλλά και για όλη την ανθρωπότητα. Ο γέροντας μας μάζεψε στο κελί του στα Καυσοκαλύβια και μας είπε: «Δεν μου αρέσει να προφητεύω αλλά θα σας πω μια προφητεία.»

Ο Γέροντας μας μίλησε για το τι θα συμβεί στην  Ελλάδα και ποιο είναι το μέλλον της. Ήταν αποκαλυπτικός για το μέλλον της Ελλάδας. Όλα αυτά πλέον άρχισαν να πραγματοποιούνται. Σήμερα ζούμε όλα όσα μας είπε και που άρχισαν να πραγματοποιούνται με ακρίβεια.

Η μεγαλύτερη αποκάλυψη του Θεού ήταν  το τελευταίο βράδυ της ζωής του, όταν για μισή ώρα περίπου προσευχόταν με την αρχιερατική προσευχή του Ιησού «Ίνα ώσιν εν»...

Αυτή η προσευχή είναι και η μεγαλύτερη παρακαταθήκη του Χριστού στο ανθρώπινο γένος. Το να γίνει πράξη η ενότητα της ανθρωπότητας με τον Θεό.  

·       Ιερομόναχος π. Γεώργιος Καυσοκαλυβίτης

Ιερά Καλύβη Ζωοδόχου Πηγής, Ιερά Σκήτη Αγίας Τριάδος Καυσοκαλυβίων Αγίου Όρους

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΟ ΣΠΑΝΙΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΟ ΣΠΑΝΙΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ, ΥΠΟ Γ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ, 1923

Γ. Παρασκευόπουλου, Τό Ἅγιον Ὄρος, 1923.

Οἱ Ἀντιπρόσωποι τῶν εἴκοσι ἱερῶν Μονῶν μετά τοῦ νομάρχου Θεσσαλονίκης Γ. Παρασκευόπουλου καί τῆς ἀκολουθίας του

Ἐπιστολή τοῦ μοναχοῦ Σπυρίδωνος Καμπανάου, τοῦ ἰατροῦ, τοῦ Λαυριώτου πρός τόν Νομάρχη Θεσσαλονίκης Γ. Παρασκευόπουλου

Ο ΓΕΡΩΝ ΙΕΡΟΘΕΟΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΗΣ ΣΕ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣΗΜΟ

Ὁ Γέρων Ἱερόθεος τῆς καλύβης τοῦ Ἁγίου Ἀκακίου σέ γραμματόσημο.

Τό 2009 κυκλοφόρησε ἀπό τά Ἑλληνικά Ταχυδρομεῖα μία σειρά γραμματοσήμων μέ θέματα ἐμπνευσμένα ἀπό τή ζωή τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Ἀνάμεσα σ᾿ αὐτά κυκλοφόρησε καί τό εἰκονιζόμενο στή φωτογραφία γραμματόσημο, μέ τή μορφή τοῦ ὁσιακῆς μνήμης μοναχοῦ Ἱεροθέου Καυσοκαλυβίτου, γέροντος τῆς καλύβης τοῦ Ἁγ. Ἀκακίου (+ 1966).

 Ὁ γέ­ρων Ἱ­ε­ρό­θεος

   

Στήν ἁ­γι­ο­τόκο αὐτή Κα­λύβη τοῦ Ἁ­γίου Ἀ­κα­κίου βρί­σκουμε τόν γέ­ροντα Ἱ­ε­ρό­θεο, πού ἦρθε τό 1907 μαζί μέ τόν ἀ­δελφό του παπα-Θε­ό­δωρο (ὁ ὁ­ποῖος ἔ­γινε ἀρ­γό­τερα ἡ­γού­με­νος στή μονή Γρη­γο­ρίου) ἀπό τήν Ἀ­με­ρική, ὅ­που ἐρ­γά­ζον­ταν ὡς με­τα­νά­στες. Μέ ἀ­φορμή ἕνα ὑ­περ­φυ­σικό γε­γο­νός ὁ­δη­γή­θη­καν στή στα­θερή ἀ­πό­φαση νά ἐγ­κα­τα­λεί­ψουν τόν κό­σμο καί νά ἔλ­θουν στό Ἅ­γιον Ὄ­ρος. Ἕνα δι­δα­κτικό πε­ρι­στα­τικό τούς συ­νέβη τήν ἡ­μέρα πού ἔ­φθα­σαν στήν Κα­λύβη καί ἔ­δειξε τή με­τέ­πειτα θε­ά­ρε­στη πνευ­μα­τική πο­ρεία τους. Τήν ὥρα πού ἔ­φθα­σαν στήν αὐλή τῆς Κα­λύ­βης, βρέ­θη­καν μπρο­στά σ’ ἕνα ἀ­να­πάν­τεχο συμ­βάν, κα­θώς τή στι­γμή ἐ­κείνη ἐκ­δη­λώ­θηκε ἔν­τονος δι­α­πλη­κτι­σμός ἀ­νά­μεσα στό γέ­ροντα τῆς Κα­λύ­βης μο­ναχό Δι­ο­νύ­σιο τόν Χῖο († 1934) καί τούς ὑ­πο­τα­κτι­κούς του· γε­γο­νός πού θά ἔ­πρεπε νά ἐκ­θέ­σει πολύ τή συ­νο­δεία στά ἔκ­πλη­κτα μά­τια τῶν ὑ­πο­ψη­φίων νέων με­λῶν. Ἡ στα­θερή ὅ­μως ἀ­πό­φαση τῶν δύο νέων γιά τή μο­να­χική ζωή γιά τήν ὁ­ποία καί ἄ­φη­σαν τίς ἀ­νέ­σεις τῆς Ἀ­με­ρι­κῆς, ὑ­περ­πή­δησε τά φαι­νό­μενα ἐμ­πό­δια καί ἔτσι πα­ρέ­μει­ναν καί τε­λικά κοι­νο­βί­α­σαν στήν Κα­λύβη. Ἀρ­γό­τερα, ὁ γέ­ρον­τάς τους ἐ­δι­η­γεῖτο ὅτι τό πα­ρα­πάνω πε­ρι­στα­τικό δέν ἦ­ταν παρά δο­κι­μα­σία πού ἐ­πέ­τρεψε ὁ Θεός γιά τά νέα κα­λο­γέ­ρια, κα­θώς μέ­χρι τήν ὥρα ἐ­κείνη, τί­ποτε δέν εἶχε δι­α­τα­ρά­ξει τήν ἀ­γάπη καί τήν εἰ­ρήνη πού βα­σί­λευε στή συ­νο­δεία. Ὁ γέ­ρων Ἱ­ε­ρό­θεος ἔ­γινε μο­να­χός τό 1911.     

   Γιά δε­κα­ε­τίες ὁ γέ­ρων Ἱ­ε­ρό­θεος εἶχε τή δι­α­κο­νία νά πα­ρα­σκευ­ά­ζει τά πρό­σφορα γιά τίς λει­τουρ­γίες τόσο τοῦ Κυ­ρι­α­κοῦ ὅσο καί τῶν Κα­λυ­βῶν. Ἀ­γα­ποῦσε πολύ τήν κοινή δι­α­κο­νία τῶν Πα­τέ­ρων στό Κυ­ρι­ακό. Ἦ­ταν ἄ­ρι­στος ξυ­λο­γλύ­πτης καί καλ­λι­τέ­χνης κολ­λυ­βᾶς στήν Πα­νή­γυρη τῆς Λαύ­ρας, κατά τήν ἑ­ορτή τοῦ ὁ­σίου Ἀ­θα­να­σίου τοῦ Ἀ­θω­νί­του· πα­ρά­δοση γιά τήν Κα­λύβη τοῦ Ἁ­γίου Ἀ­κα­κίου πού συ­νε­χί­ζε­ται μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ καί στίς μέ­ρες μας. Τήν τέ­χνη τῆς ξυ­λο­γλυ­πτι­κῆς τήν εἶχε μά­θει ἀπό τόν συ­να­σκητή του, γέ­ροντα Ἀρ­σέ­νιο, στόν ὁ­ποῖο θά ἀ­να­φερ­θοῦμε πα­ρα­κάτω. Μά καί ἐ­κεῖ­νος μέ τή σειρά του, εἶχε δι­δά­ξει τό ἐρ­γό­χειρο αὐτό σέ ἄλ­λους Πα­τέ­ρες.

     Δέν θά πρέ­πει ἐπίσης νά πα­ρα­λεί­ψουμε νά προ­σθέ­σουμε τή χάρη πού εἶχε ὁ γέρων Ἱερόθεος, μέ τό λόγο καί τίς συμ­βου­λές του, πού ἦ­ταν βάλ­σαμο γιά κάθε ψυχή, νά ἀ­να­παύει τούς λο­γι­σμούς ὅ­λων τῶν πα­τέ­ρων πού τόν ἐ­πι­σκέ­πτον­ταν. Τό ἐρ­γα­στή­ριό του ἦ­ταν ἀ­νοι­κτό σέ ὅ­λους. Εἶχε ὅ­μως συ­νάμα τή φρό­νηση, νά μήν ὑ­πάρ­χει σ' αὐτό κα­νένα κά­θι­σμα, ὥ­στε οἱ ἐ­πι­σκέ­πτες του νά μήν κά­θον­ται πολύ καί ἀρ­γο­λο­γοῦν.

  Δι­η­γεῖ­ται γιά τόν γέ­ροντα Ἱ­ε­ρό­θεο καί τούς ἄλ­λους πα­τέ­ρες τῆς Κα­λύ­βης τοῦ Ἁ­γίου Ἀ­κα­κίου κατά τό ἔ­τος 1938, ὁ ἀρ­χι­μαν­δρί­της Χε­ρου­βείμ Κα­ράμ­πε­λας († 1979), ὁ ὁ­ποῖος ἔ­λαβε τή μο­να­χική του κουρά τό 1940 στό Κελλί τοῦ Ἁ­γίου Ἀ­θα­να­σίου τοῦ Ἀ­θω­νί­του πού βρί­σκε­ται πάνω ἀπό τά Καυ­σο­κα­λύ­βια:

«Στά Καυ­σο­κα­λύ­βια κα­τέ­βη­καν καί με­ρι­κοί μο­να­χοί γε­μᾶ­τοι προ­θυ­μία καί ἐ­ξυ­πη­ρε­τι­κό­τητα. Ἕ­νας μά­λι­στα, ὁ γερο-Τι­μό­θεος, ἡ­λι­κίας ἄνω τῶν ἑ­ξῆντα ἐ­τῶν, μέ αὐ­θόρ­μητη ἀ­γάπη ἀ­πέ­σπασε τίς ἀ­πο­σκευές ἀπό τά χέ­ρια μου καί τίς φορ­τώ­θηκε! Ἀ­νε­βή­καμε μαζί σ’ ἕνα ὕ­ψωμα, ἀπ’ ὅ­που ἀν­τι­κρί­σαμε ξα­φνικά ὁ­λό­κληρη τήν κα­τα­πρά­σινη Σκήτη τῶν Καυ­σο­κα­λυ­βίων... Στά δρο­μά­κια τῆς σκή­της νό­μιζα ὅτι πε­τοῦσα. Ὁ­λό­κληρη σχε­δόν ἡ σκήτη εἶ­ναι ἕνα δά­σος ἀπό δέν­δρα. Πή­γαμε καί στό ἀ­σκη­τή­ριο τοῦ ἁ­γίου Ἀ­κα­κίου τοῦ Καυ­σο­κα­λυ­βί­του. Στήν κα­λύβη αὐτή, πρός με­γάλη μου ἔκ­πληξη καί χαρά, μᾶς ὑ­πο­δέ­χθηκε ὁ μο­να­χός πού μέ εἶχε βο­η­θή­σει στίς ἀ­πο­σκευές, ὁ γερο-Τι­μό­θεος. Ἐν τῷ με­ταξύ ἦλ­θαν καί τά ἄλλα μέλη τῆς συ­νο­δείας, ὁ γερο-Ἀ­κά­κιος καί ὁ πα­τήρ Ἱ­ε­ρό­θεος.

  Ὁ γερο-Ἀ­κά­κιος, μέ τήν σφη­νο­ειδῆ γε­νει­άδα καί τήν ἔν­ρινη φωνή, ἦ­ταν πάνω ἀπό ὀ­γδόντα ἐ­τῶν. Νό­μι­ζες πώς ξε­κόλ­λησε κά­ποια βυ­ζαν­τινή τοι­χο­γρα­φία πα­λαιοῦ ὁ­σίου καί πα­ρου­σι­ά­σθηκε ξα­φνικά μπρο­στά σου! Ὁ γερο-Ἱ­ε­ρό­θεος ἦ­ταν ἀ­δελ­φός τοῦ προ­η­γου­μέ­νου τῆς Ἱ­ε­ρᾶς Μο­νῆς Γρη­γο­ρίου παπα-Θε­ο­δώ­ρου. Μέ τήν κα­λω­σύνη καί τήν ἁ­πλό­τητά του συ­νε­πλή­ρωνε τήν ὄ­μορφη εἰ­κόνα τῆς ἐ­κλε­κτῆς ἐ­κεί­νης συ­νο­δείας. Ἐ­πή­ραμε τό ἁ­πλό κέ­ρα­σμα πού μᾶς προ­σέ­φερε μέ τά φτω­χικά του σερ­βίτ­σια, ἀ­πο­λαμ­βά­νον­τας τήν ἀ­πε­ραν­το­σύνη τοῦ Αἰ­γαίου. Ἡ θέα ἀπό τόν Ἅ­γιο Ἀ­κά­κιο εἶ­ναι ἀ­λη­θινό πα­νό­ραμα...

  Ὁ γέ­ρων Ἱ­ε­ρό­θεος ἐ­κοι­μήθη ὁ­σι­ακά τό 1966 μετά ἀπό τή Θεία Λει­τουρ­γία πού εἶχε γί­νει στήν Κα­λύβη του καί ἀ­φοῦ εἶχε με­τα­λά­βει τῶν θείων μυ­στη­ρίων.

Τό παραπάνω κείμενο εἶναι ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο τοῦ μοναχοῦ Παταπίου Καυσοκαλυβίτου ΑΓΙΑΣΜΕΝΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΩΝ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΩΝ, τό ὁποῖο κυκλοφόρησε πρόσφατα, σύν Θεῷ, σέ τρίτη ἔκδοση. Στό ἐξώφυλλο εἰκονίζεται ὁ γέρων Ἱερόθεος νά φιλοτεχνεῖ ἕνα ἀπό τά ξυλόγλυπτά του.

AΝΕΚΔΟTO ΜΑΡΤΥΡIO TOY ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΟΣ AΘANAΣIOY TOY ΛΗΜΝIOY († 1846)

Συμεὼν Ἀ. Πασχαλίδη

Ἀν. Kαθηγητῆ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ AΠΘ

 

                                                                                                           

AΝΕΚΔΟTO ΜΑΡΤΥΡIO TOY ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΟΣ

AΘANAΣIOY TOY ΛΗΜΝIOY († 1846)

Ὁ νεομάρτυρας Ἀθανάσιος ὁ Λήμνιος, ἕνας ἀπὸ τοὺς πλέον ὄ­ψι­­μους νεομάρτυρες τῆς Ἐκκλησίας, ἀφοῦ τὸ μαρτύριό του ἐπισυ­νέ­βη δυόμισυ δεκαετίες μετὰ τὴν Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση, κατέστη γνω­στὸς ἀπὸ μία σύντομη νεομαρτυρολογικὴ διήγηση ποὺ περιλαμ­βά­νεται στὸν ἁγιορειτικὸ κώδικα ἁγ. Παντελεήμονος 608[1]. Πρό­σφα­τα, ὡστό­σο, ἐντοπίσαμε ἕνα μετρίας ἐκτάσεως Μαρ­τύ­ριό του, στὸ ὁποῖο πα­ρέ­χονται ἐπιπλέον στοιχεῖα τόσο γιὰ τὴ ζωὴ τοῦ Ἀθανασίου κατὰ τὴ νεανική του ἡλικία, τὴν ἐξωμοσία του, τὴ μεταστροφή του στὴ χρι­στιανικὴ πίστη καὶ τὸ μαρτυρικό του τέλος, ὅσο καὶ γιὰ τὰ πρό­σω­πα τὰ ὁποῖα σχετίζονται μὲ τὴ γνωστοποίηση τοῦ μαρτυρίου του καὶ τὴ συγγραφὴ αὐτοῦ τοῦ νεομαρ­τυ­ρο­λο­γικοῦ κειμένου. Τὸ Μαρ­τύ­ριο αὐ­τὸ κα­ταλαμβάνει τὶς σελίδες 169-173 τοῦ κώδ. Ἁγ. Παν­τε­λεή­μονος 716 (Λάμ­προς 6223), τοῦ 19ου αἰώνα[2], καὶ κατακλεί­ε­ται μὲ τὸ ἀπολυ­τί­κιο τοῦ Νεο­μάρ­­τυ­ρος, πιθανότατα σύνθεση κά­ποι­ου ἀπὸ τοὺς γνω­στοὺς ἁγιο­ρεῖ­τες ὑμνο­γρά­φους αὐτῆς τῆς περιόδου.

Σύμφωνα μὲ τὸ ἀνέκδοτο Μαρτύριό του, ὁ Ἀθανάσιος  κατα­γό­ταν ἀπὸ τὴ Λῆμνο. Ἔλαβε τὴ στοι­χει­ώ­δη παιδεία τῆς ἐποχῆς του στὴ γενέτειρά του καὶ ἐν συ­νε­χεία, κι­νού­μενος ἀπὸ θεῖο ζῆλο με­τέ­βη στὸ Ἅ­γιον Ὄρος, στὸν παραγωγικὸ χῶρο τοῦ ὁποίου ἀνῆκε ἡ Λῆμνος ἤδη ἀπὸ τὴ βυζαντινὴ ἐποχή[3], καὶ εἰσῆλθε στὴ Mε­γίστη Λαύ­ρα, τε­θεὶς ὑπὸ τὴν πνευματικὴ καθοδήγηση κάποιου γέροντος. Kατὰ τὴν περίοδο τῆς ὀδυνηρῆς γιὰ τὸ Ἅγιον Ὄρος πε­ριό­δου τῆς Ἐπα­να­στά­σεως τοῦ 1821[4], ὁ Ἀθανάσιος, ὅπως καὶ ἄλλοι Ἁ­γιο­ρεῖτες, αἰχμα­λω­τίσθηκε καὶ μεταφέρθηκε, μαζὶ μὲ ἄλλα ἑβδο­μήν­τα «παιδία», ἀρ­χι­κὰ στὴ Θεσσαλονίκη[5] καὶ ἐν συνε­χεί­α στὴν Aἴ­γυ­πτο, ὅπου καὶ ἐξι­σλα­μί­σθη­κε. Ὁ συντάκτης τοῦ Μαρ­τυρίου προσ­θέ­τει ὅτι μόνο ἕνας λαϊ­κός, ποὺ ὀνομαζόταν Ζαφείρης, δὲν ὑπέ­κυ­ψε στὶς πιέσεις νὰ ἐξω­μό­σει καὶ τελικὰ μαρτύρησε[6].

Στὴν Αἴγυπτο, πιθα­νό­τα­τα στὸ Κάϊρο, ποὺ μνημονεύεται στὸ ὅραμα τοῦ Μαρ­­τυρίου ὡς «μέγα Κάερον»[7], ὁ Ἀθανάσιος ἔζησε ἀρ­χι­κὰ ὡς δοῦ­λος, ἐνῶ λίγο ἀργότερα νυμφεύθηκε μία γυναίκα ποὺ εἶχε ἐπίσης ἐξω­μό­σει καὶ ἀπέκτησε ἀρκετὰ μεγάλη περιουσία. Ἡ τριττή, ὅμως, θαυ­μα­στὴ ἐμ­φάνιση καὶ παρέμβαση τοῦ Mεγά­λου Ἀ­θα­­νασίου, ἡ ὁποία συνοδεύτηκε καὶ ἀπὸ μία ὅ­ρα­ση[8], ἡ ὁποία ἐντάσ­σε­ται στὸ πλαίσιο τῆς ἀποκαλυπτικῆς καὶ χρησμο­λο­γικῆς γραμ­μα­τεί­ας τῆς Τουρκοκρατίας[9], τὸν ὁδήγησε τελι­κὰ σὲ με­­τά­νοια καὶ στὴν ἀ­πό­φαση, μὲ τὴν καταλυτικὴ παρέμ­βα­ση καὶ τῆς συζύγου του, ἡ ὁποί­α τὸν προέτρεψε νὰ ἐπιστρέψει στὴν πατρώα πίστη του[10], νὰ ἐγκα­τα­λείψει τὴν οἰκογένεια καὶ τὰ πλούτη ποὺ εἶχε ἀποκτήσει καὶ νὰ ἐπι­στρέψει μὲ πλοῖο στὸ Ἅγιον Ὄρος, ὅπου διέμει­νε στὸ Kελλὶ τοῦ Ἁγί­ου Ἀντωνίου, «κα­λούμενον Σεράγιον πλησίον τῶν Kαρυῶν». Πρό­κει­ται γιὰ τὴ σημε­ρι­νὴ Σκήτη τοῦ ἁγίου Ἀνδρέα, ὅπως μετο­νο­μά­σθη­κε μετὰ τὴν ἀγορά του καὶ τὴν ἀνέγερση τοῦ νεότερου ἐπιβλητικοῦ κα­θο­λι­κοῦ του ἀπὸ τοὺς Ρώ­σους τὸ 1849, τὸ Βατο­πε­δι­νὸ Κελλὶ τοῦ ἁγίου Ἀντωνίου, τὸ ὁποῖο εἶχε ἀνα­συ­στήσει ὁ ἐξό­ρι­στος πατριάρχης Σερα­φεὶμ Β΄[11]. Ἐκεῖ ἐξο­μο­λογήθηκε σὲ κά­ποι­ον πνευματικό, ποὺ εἶ­ναι πι­θα­νὸ νὰ ταυτίζεται μὲ τὸν ἱερο­μό­ναχο Σά­βα τὸν πνευματικό, ὁ ὁ­ποῖ­ος ὑπῆρξε ὁ τελευ­ταῖ­ος ἑλλη­νι­κῆς κα­τα­γωγῆς ἀγοραστὴς τοῦ ἐν λό­γω Kελλίου[12], κα­τη­χήθηκε, νή­στευ­σε καὶ ἔλαβε τὸ ἅγιο χρίσμα, ἀνα­κτών­τας πλέον τὴ χρι­στιανική του ἰδιό­τη­τα. Ὑποδηλώνεται, μά­λι­στα, ἐδῶ, μὲ τὴ φράση «τοῦ ἀνέγνωσε τὰς ἐ­ξι­λα­στι­κὰς εὐ­χάς», τὸ καθιε­ρω­μένο καὶ ἀπο­δι­δό­μενο ἀπὸ τὶς πη­γὲς στὸν πα­τρι­άρ­χη Με­θό­διο τυ­πι­κὸ τῆς ἐπανεισ­δο­χῆς στοὺς κόλ­πους τῆς Ἐκ­κλη­σίας τῶν ἀρ­νη­­σι­χρί­στων[13], μέσα σὲ ἕνα πλαίσιο τὸ ὁποῖο δὲν ἀ­παι­­τοῦσε τὴν ὁμο­λο­γία τῆς πίστεώς τους ἐνώπιον τῶν Τούρ­κων. Ἡ πε­ρίπτωση δηλαδὴ τοῦ Ἀθανασίου δὲν ἐντάσσεται στὴν εὐ­ρύ­τατα διαδεδομένη κατὰ τοὺς προγενέστερους αἰῶνες ἐν­θου­σια­στι­κὴ πα­ρά­δοση, ποὺ καλλιερ­γή­θηκε ἰδιαίτερα καὶ ἀπὸ τοὺς Κολ­λυ­βά­δες κα­τὰ τὰ τέλη τοῦ 18ου καὶ τὶς ἀρχὲς τοῦ 19ου αἰώνα, τῆς προε­τοι­­μα­σίας πρώην ἀρνη­σι­χρί­στων γιὰ τὸ μαρτύριο[14], ἀλλὰ στὴν πα­ράλ­ληλη ἐκκλησιαστικὴ παρά­δο­ση ποὺ ἐκπροσωπεῖται ἀπὸ ἐκ­κλη­σιαστικὰ πρόσωπα τῆς ἴδιας πε­ριόδου, ὅπως ὁ πατριάρχης Καλ­λί­νικος Γ´ ἀπὸ τὴ Ζαγορά[15].

Φεύγοντας ἀπὸ τὸ Ἅγιον Ὄρος ὁ Ἀθανάσιος μετέβη ἀρχικὰ στὶς ἀπελευθερωμένες πλέον περιοχές τῆς Ἑλλάδος, ἀλλὰ τελικὰ ἐγκατα­στά­θη­κε στὴν τουρκοκρατούμενη ἀκόμη γενέ­τει­ρά του Λῆμνο, λαμ­βά­νοντας θάρρος ἀπὸ κάποια συνθήκη ποὺ ὑπογράφηκε με­τα­ξὺ τῶν μεγάλων δυνάμεων τῆς Εὐρώπης καὶ τοῦ ὀθωμανικοῦ κράτους καὶ διασφάλιζε τὴ θρη­σκευτικὴ ἐλευθερία τῶν ὀθωμανῶν ὑπηκόων, ἀ­να­φορὰ ποὺ πι­θα­νότατα ὑπονοεῖ τὴ σχετικὴ συνθήκη ποὺ ὑπο­γράφηκε μετὰ τὴ ναυ­μα­χία τοῦ Ναυαρίνου τὸ 1827 ἢ ἴσως μετὰ τὴν ἧττα καὶ συνθη­κο­λόγηση τῶν Τούρκων στὴν Ἀδριανού­πο­λη κατὰ τὸ Ρωσο­τουρ­κι­κὸ πόλεμο τοῦ 1829[16]. Ἐκεῖ ὅμως οἱ Tοῦρκοι κάτοικοι τοῦ νησιοῦ τὸν ἀ­να­γνώρισαν καὶ ἀναζη­τοῦσαν τρόπο γιὰ νὰ τὸν φο­νεύσουν[17]. Προ­φα­σι­ζόμενοι λοιπὸν κά­ποι­α ἐμπο­ρι­κὴ συν­ερ­γα­σία, τὸν ἔπνι­ξαν, ρί­χνοντάς τον ἀπὸ τὸ πλοῖο στὴ θάλασσα τοῦ Ἑλλή­σπον­­του.

Tὰ περιστατικὰ συγγραφῆς τοῦ Μαρτυρίου τοῦ νεομάρτυρος Ἀ­θα­νασίου καὶ ἡ διάσωση τῆς μνήμης του σὲ δύο κώδικες τῆς μονῆς Ἁγ. Παντελεήμονος στὸ Ἅγιον Ὄρος, καθίστανται ἐν μέρει γνω­στὰ ἀπὸ τὴν ἐπιγραφή του, ὅπου σημειώνεται ὅτι συντάχθηκε «προτροπῇ καὶ εἰσηγήσει τοῦ πανοσιωτάτου Θωμᾶ ἱερομονάχου, διατελοῦντος ἐν τῇ Ἱερᾷ Mονῇ τοῦ ῾Ρωσσικοῦ». Πρόκειται προφανῶς γιὰ τὸν ἱερο­μό­να­χο Θωμᾶ Γερμανό, ὁ ὁποῖος προσωνυμεῖται σὲ κάποια σημειώ­μα­τα κωδί­κων τῆς μονῆς ἁγίου Παντελεήμονος ὡς «ὁ ἀγράμ­μα­τος»[18] καὶ ἐγ­καταβίωνε, τουλάχιστον ὣς τὸ 1860, στὴ μονὴ τοῦ ἁ­γί­ου Παν­τε­λεήμονος, ἡ ὁποία κατὰ τὰ μέ­σα τοῦ 19ου αἰώνα δια­κρι­νόταν γιὰ τὴ συν­οί­κη­ση μο­ναχῶν ἑλληνικῆς καὶ σλαβικῆς κατα­γω­γῆς, ἂν καὶ σὲ ἕνα κλίμα ἀνερχόμενου ἐθνικι­σμοῦ[19]. Φαίνεται πὼς ὁ συντά­κτης τοῦ Μαρτυρίου ἢ ὁ ἱερομόναχος Θωμᾶς Γερμανὸς εἶχε γνω­ρί­σει τὸ νεομάρτυρα Ἀθανάσιο κατὰ τὴ δεύτερη ἔλευσή του στὸ Ἅγιον Ὄ­ρος, ἀφοῦ τὸν ἐπικα­λεῖ­ται ὡς πηγή του σὲ δύο σημεῖα[20].

Στὴ συγγραφὴ τοῦ Μαρτυρίου δὲν εἶναι ἀπίθανο νὰ ἐμπλέ­κον­ται καὶ ἄλλα πρόσωπα, τὰ ὁποῖα διέμεναν στὴν ἐν λόγω Μονὴ κατὰ τὴν πε­ρίο­δο αὐτή, ὅπως ὁ λόγιος ἱερομόναχος Προκόπιος Δενδρι­νὸς[21] καὶ ὁ διάκονος Βενιαμὶν ὁ Συμιακός, συνθέτης τῆς Ἀκολουθίας  στὴν ἐφέστιο εἰκόνα τοῦ “Ἄξιόν ἐστι” καὶ ἄλλων ὑμνογραφημάτων[22]. Δὲν γνωρίζουμε ἐπίσης ἂν στὴν ἴδια Μονὴ  ἐγκαταβιοῦσε καὶ ὁ συν­θέ­της τῆς Ἀκολουθίας τοῦ ὁσιομάρτυρος Παύλου τοῦ ἐν Τριπό­λει, μοναχὸς Χριστοφόρος ὁ Λήμνιος[23], γεγονὸς ποὺ θὰ δικαιολογοῦσε ἀφενὸς τὸ ἐνδιαφέρον του γιὰ ἕνα συμπατριώτη του νεομάρτυρα καὶ ἀφετέρου τὴ σύνθεση τοῦ ἀπολυτικίου τοῦ Ἀθανασίου ὡς κατακλεί­δα τοῦ Μαρτυρίου του.

---

[1] Ἐκδόθηκε ἀπὸ τὸν Ἀπ. Γλαβίνα, «Ὁ ἐκ Λήμνου νεομάρτυς Ἀθανάσιος», ΓΠ 62 (1979) 326-328. Ἀπὸ τὸ κείμενο αὐτὸ ἀντλοῦν πληροφορίες οἱ π. Ἀθανάσιος Σι­μω­νοπετρίτης, Ἀκολουθία πάντων τῶν ἐν τῇ νήσῳ Λήμνῳ Ἁγίων μετὰ Παρα­κλη­τι­κοῦ Κανόνος, Λῆμνος 2005, σ. 46-47· Θ. Παλαμηδᾶ-Εὐθυμιάδου, Ἡ Ἱερὰ Μητρόπολη Λήμνου κατὰ τὸν τελευταῖο αἰώνα τῆς Τουρκοκρατίας (1800-1912), Ἀλεξανδρού­πο­λη 2007, σ. 203· μον. Mωϋσῆς Ἁγιορείτης, Οἱ Ἅγιοι τοῦ Ἁγίου Ὄρους, Θεσσαλονίκη 2008, σ. 625· Ν. M. Vaporis, Witnesses for Christ. Orthodox Chri­sti­an Neomartyrs of the Ottoman Period 1437-1860, New York 2000, σ. 364-365. Ἐπαν­εκ­δόθηκε στὸ Συνα­ξα­ρι­στὴς Nεο­μαρ­τύρων, Θεσσαλονίκη 1984, σ. 753-754.

[2] Βλ. Σπ. Λάμπρος, Κατάλογος τῶν ἐν ταῖς Βιβλιοθήκαις τοῦ Ἁγίου Ὄρους Ἑλ­λη­νικῶν Κωδίκων, Amsterdam 1966 (φωτ. ἀνατ.), τ. ΙΙ, σ. 419.